Oprogramowanie VPN – potrzeba czy przereklamowany dodatek?

W czasach wzmożonej aktywności cyberprzestępców i pojawiających się kontrowersjach związanych z prywatnością internautów fraza „VPN” pojawia się nader często w dyskusjach. Jak działa to narzędzie i czy rzeczywiście jest w stanie zabezpieczyć Cię tak, jak zapewniają reklamy?

Z sieci VPN korzysta już coraz więcej osób. Niektórzy używają ich, by zmienić swoją wirtualną lokalizację w podróży, a inni dlatego, że niepokoją się danymi gromadzonymi przez wielkie korporacje. Powodów do korzystania z narzędzi VPN jest wiele.

Dziś przyjrzymy się temu, w jakich sytuacjach rzeczywiście warto zainstalować tę usługę. Zachęcamy również do formułowania własnych opinii – nie trzeba od razu inwestować pieniędzy, by osobiście sprawdzić wady i zalety oprogramowania. Można na przykład zainstalować wersję VPN trial na urządzeniu i wyciągnąć własne wnioski.

Co to jest VPN i do czego służy?

VPN, czyli wirtualna sieć prywatna, to narzędzie pośredniczące między Tobą a Internetem. Gdy łączysz się z siecią, to – w dużym uproszczeniu – Twoje urządzenie kontaktuje się z dostawcą usług internetowych, a następnie z serwerem usługi, z której chcesz skorzystać.

Każdy pakiet danych w Internecie musi być opatrzony pewnymi informacjami – na przykład adresem IP odbiorcy i nadawcy, który można porównać do etykiety na przesyłce pocztowej. Gdyby nie on, żaden komputer w sieci nie wiedziałby, dokąd kierować dane. Właściciel usługi, z którą się kontaktujesz, ma oczywiście dostęp do tych informacji, więc widzi, z jakiego adresu IP przychodzi ruch sieciowy. Adres IP może go z kolei poinformować o lokalizacji Twojego urządzenia z dokładnością do kraju, a nawet miasta.

Sytuacja wygląda nieco inaczej w przypadku łączenia się z Internetem przez narzędzie VPN. Wtedy dane nie są kierowane bezpośrednio do witryny czy usługi, z którą się kontaktujesz, ale do serwera VPN. Ten pełni funkcję pośrednika – pakiety, które do niego przychodzą, są przesyłane dalej po uprzednim nałożeniu na nie dodatkowej warstwy szyfrowania. Adres IP także się zmienia – właściciel końcowego serwera widzi bowiem adres (i lokalizację) usługi VPN, a nie Twój.

Kiedy i po co korzystać z sieci VPN?

Z powyższego opisu działania usługi VPN można od razu wywnioskować jej podstawową i najpopularniejszą funkcję – maskowanie adresu IP i lokalizacji użytkownika. Jeśli łączysz się z jakąś witryną za pośrednictwem VPN-u, to nie udostępniasz jej swoich danych, lecz adres usługodawcy wirtualnej sieci prywatnej.

Kiedy i gdzie przydaje się taka funkcja?

• W podróży – gdy opuszczasz kraj służbowo lub rekreacyjnie, prawdopodobnie chcesz korzystać ze swoich ulubionych witryn tak, jak dotychczas. Niestety, nie wszystkie to umożliwiają – czasami treści dostępne w Internecie są dostosowane do lokalizacji użytkownika, dlatego możesz zechcieć „udawać”, że wciąż jesteś w Polsce.
• W krajach objętych cenzurą – jeśli jesteś dziennikarzem lub z różnych przyczyn podróżujesz do krajów, w których sieć jest cenzurowana, także możesz potrzebować usługi VPN, by zachować dostęp do niektórych witryn blokowanych przez rządy.
• W domu – maskowanie IP i lokalizacji czasem przydaje się również w domu, na przykład wtedy, gdy chcesz ominąć geoblokady i uzyskać dostęp do treści niedostępnych w Polsce.

Inne zalety sieci VPN

VPN nie służy tylko do utajania adresów IP. Jego najważniejszą, choć czasem pomijaną w dyskusjach funkcją, jest szyfrowanie danych i zwiększanie prywatności oraz bezpieczeństwa użytkownika. Dodatkowe szyfrowanie przydaje się szczególnie wtedy, gdy korzystasz z publicznych sieci Wi-Fi – te bowiem nie zawsze są zabezpieczone tak, jak powinny.

Szyfrowanie pakietów i ukrywanie adresów IP zwiększa także prywatność przeglądania przez to, że pomaga zatrzeć za sobą swoje „wirtualne ślady”. Właściciele witryn oraz dostawcy usług internetowych mogą bowiem gromadzić nie tylko adresy IP użytkowników, ale wszystko, co z nimi powiązane – dane dotyczące zachowania na stronach, historię przeglądania i inne informacje dające się później spieniężyć (np. poprzez tworzenie spersonalizowanych reklam).

Czego NIE robi VPN?

Jak widać, usługa VPN to całkiem dobre rozwiązanie dla każdego, kto ceni sobie prywatność. Nie wolno jednak dać się wpędzić w fałszywe poczucie bezpieczeństwa. VPN nie jest cudownym rozwiązaniem chroniącym przed wszelkimi zagrożeniami.

• VPN nie zastępuje oprogramowania antywirusowego – podstawowe narzędzie VPN działa po prostu jak tunel między Tobą a Internetem. Nie sprawia, że Twoje urządzenie nabiera ochrony przed złośliwym oprogramowaniem.
• VPN nie przyspiesza połączenia internetowego – sieć VPN to pośrednik, a więc tak naprawdę dodatkowy punkt, w którym muszą zatrzymać się dane wędrujące między Tobą a witryną, którą odwiedzasz. W rzeczywistości korzystanie z VPN-u może więc nawet spowolnić połączenie – choć różnica ta jest niewyczuwalna w przypadku renomowanych dostawców.
• VPN nie zastępuje zdrowego rozsądku – najważniejsza kwestia. VPN, jako pośrednik łączący Cię z siecią, nie ochroni Cię przed Tobą samym. To znaczy, że jeśli pobierasz pliki z podejrzanych źródeł, robisz to na własną odpowiedzialność z VPN-em lub bez niego.

VPN – czy warto z niego korzystać?

Oprogramowanie VPN jest z pewnością przydatnym rozwiązaniem, ale tylko w konkretnych sytuacjach. Pamiętaj o tym, że to nie cudowny środek zastępujący wszystkie inne narzędzia ochrony. Warto go zainstalować choćby po to, by ograniczyć ilość danych przekazywanych reklamodawcom, ale należy dbać o swoje bezpieczeństwo i prywatność również na inne sposoby – aktualizując oprogramowanie systemowe, regularnie skanując urządzenie w poszukiwaniu wirusów czy uważając na podejrzane maile i odnośniki.