W ostatnim czasie temat smogu w Polsce był wielokrotnie poruszany w mediach. Wysoka pozycja Polski w czołówce państw europejskich z powietrzem szkodliwym dla jego mieszkańców, z pewnością nie jest powodem do chluby. Według danych Europejskiej Agencji Środowiska, zanieczyszczenie powietrza w Polsce przyczynia się do 44 tysięcy zgonów rocznie. Mimo to, wiele osób sceptycznie podchodzi do tematu smogu i bagatelizuje problem, nie zdając sobie sprawy z bezpośredniego niebezpieczeństwa.
Smog z angielskiego to smoke - dym i fog- mgła. Smog jest to nienaturalne zjawisko atmosferyczne powstałe m.in. wskutek działalności człowieka. Polega na współwystępowaniu zanieczyszczeń powietrza wraz z niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi - mgły i braku wiatru.
Występują dwa rodzaje smogu – typ londyński i typ Los Angeles.
Smog typu londyńskiego występuje zazwyczaj w sezonie grzewczym (na przełomie października do marca). Nie jest on zjawiskiem permanentnym, a okresowym, największe jego stężenie występuje w sezonach grzewczych, gdzie za oknem są niskie temperatury, a w domach zaczyna się palić w piecach. Do tego powietrze wydobywające się z kominów miesza się ze spalinami samochodowymi, powstaje niezwykle szkodliwa mieszanka gazów.
Typ Los Angeles (smog fotochemiczny) pojawia się głównie w sezonie letnim w strefach subtropikalnych. Występuje w miejscach gęsto zabudowanych, o dużym natężeniu ruchu ulicznego podczas upalnych i bezwietrznych dni. Spaliny samochodowe, a dokładniej tlenki azotu i węglowodory tworzą reakcję ze światłem słonecznym. Ich produktem są silne utleniacze, bardzo szkodliwe dla zdrowia: ozon i formaldehyd.
Do najgroźniejszych substancji znajdujących się w smogu zaliczane są pyły zawieszone w powietrzu - PM10, PM2,5 oraz benzo(a)piren i tlenki azotu. Ponadto w takim powietrzu można znaleźć dwutlenki siarki czy tlenki węgla.
PM 10 jest cząstką pyłu, gdzie średnica wynosi mniej niż 10 mikrometrów. Dociera ona do górnych dróg oddechowych, a także płuc.
PM 2,5 jest cząstką pyłu o wielkości do 2,5 mikrometra, jest ona groźna dla organizmu, ponieważ przy małej masie cząsteczkowej łatwo wnika do dróg oddechowych i płuc, w tym pęcherzyków płucnych, a dalej przenika do krwiobiegu.
Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), których głównym przedstawicielem jest benzo(a)piren. Jest on szczególnie groźny, ponieważ ma właściwości rakotwórcze, mutagennych, dodatkowo ma zdolność kumulowania się w organizmie.
Jest to główna przyczyna powstawania smogu. Według raportu GIOS z 2016 roku sektor komunalno-bytowy odpowiedzialny jest za ok. 52% wszystkich emisji pyłów do atmosfery, a te bezpośrednio wpływają na występowanie smogu.
Wszystko dzieje się za sprawą tzw. niskiej emisji, która polega na emitowaniu szkodliwych substancji do powietrza poprzez nieefektywne spalanie węgla lub innych paliw stałych z domowych pieców, kominków i lokalnych kotłowni węglowych.
Niskie kominy w domach (do 40 m) sprawiają, że zjawisko jest szczególnie szkodliwe, ponieważ działa bezpośrednio na mieszkańców.
Dodatkowo piece używane w domach nie spełniają żadnych standardów emisyjnych. W piecach spalany jest nie tylko węgiel niskiej jakości, ale również muł i miał węglowy, które zawierają duże ilości siarki, chloru czy popiołu. W wielu krajach europejskich ten opał traktowany jest jako odpad i nie jest on używany do ogrzewania mieszkań.
Niestety nagminnym procederem stosowanym przez polskich kierowców jest usuwanie filtra z układu wydechowego, kierują się oni chęcią zaoszczędzenia pieniędzy, nie zważając na konsekwencje, jakie za sobą ten proceder niesie.
Na polskich drogach w dalszym ciągu jest dużo starych samochodów, które w odróżnieniu od nowych, nie posiadają filtra i emitują znaczną ilość zanieczyszczeń do powietrza.
Prócz spalin samochodowych, do zwiększenia pyłu w powietrzu przyczynia się ścieranie się opon, klocków hamulcowych oraz wtórnego porywania pyłu z powierzchni jezdni.
Według GIOS w 2015 w pomiarach na stacjach komunikacyjnych zlokalizowanych przy głównych drogach odnotowano przekroczenia średniorocznego poziomu dopuszczalnego dwutlenku azotu (40 µg/m3) w 4 aglomeracjach: krakowskiej (63 µg/m3), warszawskiej (43–59 µg/m3), wrocławskiej (54 µg/m3) i górnośląskiej (58 µg/m3).
Każdy przemysł, czy to górniczy czy hutniczy, wiąże się ze zwiększoną ilością emisją zanieczyszczeń, ilością odpadów poprodukcyjnych. Jak się okazuje, przemysł wpływa na powstawanie smogu w 17%.
Bez wątpienia, jest to również ogromny problem, jednak ilość emitowanych szkodliwych substancji w przemyśle można kontrolować, w przypadku palenisk indywidualnych jest to znacznie utrudnione.
Ukształtowanie terenu jest kolejnym czynnikiem sprzyjającym powstawaniu smogu, wiele z polskich miast leży w naturalnych obniżeniach gruntu, gdzie przy występowaniu niecek, wzniesień dochodzi do inwersji termicznej. Oznacza to zatrzymywanie zimnego powietrza przez znajdującą się nad nią ciepłą warstwą powietrza.
Według kontroli przeprowadzonej na wybranych strefach w Polsce przez NIK w latach 2010-2017 (I półrocze), głównym problemem stanowiły pyły zawieszone w powietrzu PM10 oraz PM2,5, a także B(a)P. W tym okresie odnotowano przekroczenia dopuszczalnych norm:
W związku z tym 22 lutego 2018 roku Trybunał Sprawiedliwości UE uznał, że Polska naruszyła prawo unijne w dziedzinie jakości powietrza. Chodzi tu przekraczanie w sposób ciągły dopuszczalnego stężenia PM10. Może to skutkować nałożeniem kar finansowych na Polskę.
Dodatkowo wstydliwe zestawienia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) pokazują brutalną prawdę. Niestety Polska jest w czołówce w niechlubnym rankingu i posiada bardzo dużą ilość najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie.
Warszawa jako duża aglomeracja miejska charakteryzuje się zwiększonym ruchem drogowym, a to przyczynia się do powstawania smogu typu Los Angeles.
Według danych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska z 2017 roku Warszawa niechlubnie odznacza się 76 dniami, które przekraczały stężenia dobowe PM10. Za to średnioroczne stężenie tego samego pyłu wynosiło 41 µg/m3. Z kolei miasto w województwie śląskim, które wykazało się najwyższymi wynikami w badaniu to Wodzisław Śląski z aż 114 dniami przekraczającymi steżęnia dobowe PM10, a średnioroczne stężenie pyłu wynosiło 47,2 µg/m3.
Wodzisław Śląski wyprzedzają tylko 2 miasta w Polsce - Kraków z 165 dniami przekroczenia stężeń dobowych trującego pyłu, a za nim plasuje się Opoczno z 150 dniami.
Dane są zatrważające, szczególnie że lista powikłań i chorób wywołanych smogiem jest bardzo długa.
Kolejne wstydliwe zestawienie tym razem rakotwórczego bezno(a)pirenu zawartego w smogu, daleko z tyłu zostawia średnią europejską. W województwie mazowieckim Warszawę wyprzedził Otwock z wynikiem 3,8 ng/m3 - co odpowiada 1712 papierosom wypalonym w ciągu roku. Na tle innych miast, ten wynik plasuje się na średnim poziomie w skali.
Z kolei w województwie śląskim - w Rybniku stężenie średnioroczne B(a)P wynosi 13,4 ng/m3 - co odpowiada 6039 papierosom na rok. Rekordzistą jest miasto Opoczno w województwie łódzkim, w którym odnotowano 17,8 ng/m3!!
Warto zaznaczyć, że poziomem B(a)P zalecanym przez WHO to 0,12 ng/m3. Przedstawione wyniki, lekko mówiąc, są dalekie od wszelkich zalecanych poziomów stężenia tej substancji.
O narastającym problemie smogu Najwyższa Izba Kontroli alarmowała już w 2000 roku. Teraz gdy dosłownie oddychanie zabija, należy zmierzyć się z problemem, tym bardziej że główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest działalność człowieka.
Dla własnego zdrowia należy monitorować powietrze (aplikacje na telefon: Airly, Kanarek, strony internetowe: www.powietrze.gios.gov.pl lub www.airly.eu/map/pl).
Ponadto warto zaopatrzyć się w oczyszczacz powietrza, najlepiej wybrać taki, który będzie dopasowany do naszych potrzeb. W razie dłuższego przebywania na zewnątrz maska antysmogowa zabezpiecza organizm przed szkodliwymi pyłami.
2 0
I po co to komu? Myślicie ze takim artykułem ludzie zaczną palic czymś normalnym w piecach???
Do puki nie będzie to realnie kontrolowane przez odpowiednie instytucje (służby) i karane wysokimi mandatami to i tak będą ludzie palić w piecach SZMATAMI itp. 20:29, 04.01.2019
0 0
Buractwo w Brześciu pali wszystkim, co tylko da się spalić. Kopcą codziennie te same chałupy. Okna nie można otworzyć. Skoro marchewka w postaci dopłat do pieców nie działa, to trzeba kija i po 5000 mandatu. Dawaj burmistrz. Pokaż, co potrafisz :) Nie truj nas w gminie uzdrowiskowej :) Stop śmierdzielom!!! 23:13, 07.01.2019