NAZNACZENI PRZEZ KOLEJ: "Pierwszy raz w życiu nie wiem, co mnie czeka"

Jego rodzina od pokoleń prowadzi gospodarstwo rolne w Zadusznikach, on sam postanowił dodatkowo na rodzinnej ziemi stworzyć miejsce, które pełniłoby funkcje rozrywkowo-edukacyjne. Kilka miesięcy temu spokój i rozwój zburzyła jedna informacja: przez sam środek ich gospodarstwa CPK zaplanowało tory Kolei Dużych Prędkości. Daniel mówi krótko: „Nie wiem, co mam robić. Przeraża mnie, że musielibyśmy zacząć ten cały proces od nowa”

Rozmowa została przeprowadzona w ramach cyklu „Naznaczeni przez kolej”, w którym oddajemy głos mieszkańcom włocławskiego osiedla Rybnica oraz Modzerowa, Józefowa oraz innych podwłocławskich miejscowości. Przez ich nieruchomości przebiegają planowane warianty trasy Kolei Dużych Prędkości, czyli linii kolejowej, która ma łączyć projektowany Centralny Port Komunikacyjny (CPK) z największymi miastami w Polsce. Rozmawiamy zarówno z przedsiębiorcami, jak i ze zwykłymi ludźmi, którzy mieszkają na tych terenach od pokoleń lub niedawno się tu wybudowali albo mieli taki zamysł – o emocjach, strachu i wpływie wielkich planów inwestycyjnych na ich codzienne życie.

ddwloclawek.pl: W Zadusznikach mieszkacie od pokoleń?

Daniel: Tak, kilkadziesiąt lat mija, jak ta ziemia jest w rękach mojej rodziny. Ja dostałem ją od swojego ojca, mój ojciec od swojego ojca. Mamy tutaj 5,37 ha ziemi oraz budynki. Od początku było to gospodarstwo rolne – początkowo, gdy tata je przejął, nie było tu wiele zabudowań, ale z czasem, jak założył rodzinę i rodziły się dzieci (a jest nas sześcioro), zaczął je rozbudowywać. Ja dodatkowo stworzyłem na tej ziemi coś w rodzaju parku rozrywki, jest to nasza dodatkowa działalność.

Rozumiem, że ten systematyczny rozwój zaburzyła niedawno pewna wiadomość?

No tak, widmo wywłaszczenia z tej ziemi… Jeden z wariantów CPK [precyzyjnie chodzi o Kolej Dużych Prędkości – red.] ma tędy przechodzić.

Dokładnie przez wasze działki?

Dosłownie, patrząc na mapę i na ten projekt, to nasze działki będą dookoła otoczone torami. Patrząc jednak realnie na mapy można przyjąć, że raczej wszystkie grunty zostaną nam zabrane, bo nasze gospodarstwo znajduje się w środku „trójkąta” torów, będzie nimi otoczone z wszystkich stron.

Jeśli kolej powstałaby zgodnie z tymi planami, to dalsze prowadzenie gospodarstwa i działalności gospodarczej nie miałoby sensu?

A chciałaby pani przyjechać na atrakcje, wokół której będą jeździć pociągi po 300 km/h w odległości 20 metrów? To miejsce stanie się niebezpieczne i straci swój urok, ta cisza i spokój, która tu panuje wokół, całkowicie znikną.

Czy ktoś z wami konsultował plan umiejscowienia torów w tym miejscu?

Nie, przynajmniej do mnie nie dotarła informacja, że mają być jakiejś konsultacje czy rozmowy na ten temat. Nie wiem, czy mnie to ominęło czy byłem tak zajęty, że nie zwróciłem na to uwagi. Zazwyczaj, jeśli są jakieś zebrania – czy tutaj w sołectwie, czy we wsi – to zawsze staramy się brać w nich udział. Nie przypominam sobie, by były rozesłane wici, że będzie spotkanie i rozmowy na temat CPK. Tym samym ja dowiedziałem się tym, że przez moje ziemie mają przechodzić tory, zupełnym przypadkiem wiosną tego roku, jak byłem w Gminie załatwić pozwolenia związane ze zmianą dachu na stodole. Wtedy okazało się, że mój wniosek musiał być zaopiniowany przez CPK, które o dziwo nie miało nic przeciwko moim planom – więc teraz nie wiemy, czy w końcu zapadła decyzja o budowie kolei w tym miejscu czy nie.

Czyli do tej pory nikt nie zwrócił się do was z informacją i z wyjaśnieniem co was czeka, czego się możecie spodziewać, jak się możecie przygotować? Żadnego listu, ulotki, bezpośredniej rozmowy? Nikt nie próbował was uspokoić?

Nikt. Dopiero niedawno pojawiły się obwieszczenia na stronie naszej wsi na Facebooku, że będą wykonywane odwierty i badania geologiczne. Nie wiem, czy wcześniej było to tak nieumiejętnie opisane, ze potraktowaliśmy to jako ulotkę reklamową, ale naprawdę nie pamiętam żeby wcześniej do mnie doszła jakakolwiek informacja w tej sprawie.

Tuż po tym, jak dowiedziałem się o planach inwestycyjnych CPK, rozmawiałem z sąsiadką, która powiedziała mi, że jakiś czas temu zakupiła materiały na remont domu, które leżą w stodole. Nawet nie zaczęli remontu, bo centralnie przez ich podwórko mają iść dwie wiązki torowisk. Byłem w szoku.

Rozmawiałem też ostatnio z kolegą, który mieszka i prowadzi firmę w Nasiegniewie, przy której też kończą się planowane tory. Powiedział mi, że na stronie internetowej CPK był już opublikowany ostateczny wariant inwestorski, ale został z niej usunięty. Ciekawe, czy nie miało to związku ze zbliżającymi si wyborami?

Faktycznie, taka publikacja pojawiła się na stronie CPK 13 czerwca i szybko zniknęła. CPK później tłumaczyło, że zaszła pomyłka.

I to jest właśnie przykład działania naszego państwa. U nas jest wiecznie coś pomyłką, stale coś jest nie tak.

Mimo wszystko w tym opublikowanym na chwilę wariancie inwestorskim tory przebiegały przez wasze ziemie. Wygląda na to, że ryzyko, że stracicie swoje nieruchomości, jest bardzo duże.

Na to wychodzi. Przyznam szczerze, że pierwszy raz w życiu nie wiem co zrobić, co mnie czeka, jak się zachować. To jest taka ogromna niepewność, która nas dopadła i to w drugim roku po tym, jak poszerzyliśmy profil gospodarstwa rolnego. Plany CPK wywołują u nas stres, niepokój, a wręcz wściekłość. Od starszych słyszy się, że „siłą mnie stąd nie wyciągną”… Zastanawiam się, gdzie jest to konstytucyjne prawo do posiadania ziemi?

Jest, ale może być ograniczone w uzasadnionym celu.

To jeżeli prawo konstytucyjne można sobie tak naginać, to po nam taka konstytucja?

Jednak każda inwestycja wiąże się z jakimiś wywłaszczeniami – niemożliwa jest budowa takiej infrastruktury z ominięciem wszystkich ludzi, zawsze kogoś trzeba będzie wywłaszczyć. Najważniejsze jest jednak, by za te wywłaszczenia przyznawane były adekwatne odszkodowania.

Słyszała pani ile one wynoszą? Do mnie dotarło, że jest to 50.000 zł za hektar. Tyle kosztuje normalnie ziemia rolna, no może trochę więcej w naszym województwie, bo tu te ceny wynoszą średnio 57.000 zł za hektar. To niby wydaje się dużo, ale trzeba patrzeć nie tylko na to, ile ziemia kosztuje, ale też ile z ziemi można wyciągnąć. Dodatkowo ziemia jest zabezpieczeniem na przyszłość, w razie problemów z dostępem do żywności czy jakiegoś kryzysu, my tu zawsze sobie coś wyhodujemy, poradzimy sobie.

Czyli nie uważa pan, że na tych ewentualnych wywłaszczeniach będziecie mogli sporo zarobić, jak na przykład rolnicy, których ziemie wywłaszczali pod budowę autostrady?

Wtedy rzeczywiście tak było. Ci, którzy wierzą, że tak będzie i teraz, mogą się popukać w głowę. Wie pani, ile by musiało wynieść to odszkodowanie, żeby pokryło nam straty niematerialne, ten cały stres i nerwy moich rodziców, to że mój dziadek będzie się w grobie przewracał, jak mu na jego ziemi coś takiego powstanie? Milion za jeden rok, odkąd ta ziemia jest naszych rękach.

Znajdujecie się w bardzo patowej sytuacji. Z jednej strony mała nadzieja, że was te tory ominą, z drugiej nie wierzycie w adekwatne odszkodowania, może chociaż jakieś nieruchomości zamienne? Takie propozycje też się pojawiały.

Wie pani, ja to może i bym na to się zgodził. Ale nie moi rodzice, starych drzew się nie przesadza. Kiedyś, jako młody chłopak, myślałem że powinniśmy to gospodarstwo sprzedać, że w tych czasach nie jest ono już potrzebne, Pamiętam minę ojca, bardzo go denerwowało takie gadanie. Nadal jest w Polsce coś takiego, jak przywiązanie chłopa do ziemi – może nie w takim znaczeniu jak to było kiedyś, ale to przeświadczenie, że coś jest moje, że do mnie należy, mogę sobie tutaj robić co chcę – pozostało. Pamięta pani czasy pandemii? Lockdowny, blokady, siedzenie w domach. Ludzie w blokach siedzieli jak kury w kurniku i to jeszcze w takiej hodowli fermowej, gdzie ich jest dużo. A my tu mieliśmy możliwość chodzić po swoim obszarze, do granicy swoich działek mogłem się poruszać. To jest ta wartość dodana do miejsca, w którym mieszkamy.

Czyli w ogóle nie rozważacie takiej opcji, że moglibyście kupić inne gospodarstwo i zacząć wszystko od nowa?

To nie jest takie proste. Nawet jeśli odszkodowanie by było na tyle wysokie, że umożliwiłoby nam wybudowanie się gdzieś indziej, to gdzie na przykład będziemy mieszkać w czasie tej budowy? Mama i tata nie pójdą mieszkać do bloku, bo by ich wykończył ten brak przestrzeni i ta myśl, że ta ziemia była jego całe życie, a teraz jest w obcych rękach. To jest coś, czego nie da się wycenić. Jeżeli coś jest od dziada pradziada w rodzinie i nagle przychodzi ktoś, bo tak sobie zażyczył i to zabiera, to choćby nie wiem ile zapłacił, to nigdy nie zrekompensuje tej krzywdy.

Czy mieszkańcy tych okolic protestowali przeciwko planom CPK? Ktoś głośno wyrażał sprzeciw?

Nie, tu nie mamy chyba nawet osób, które by chciały jakoś się zorganizować i wyrazić swój protest. To znaczy ja bym mógł, ale po co, jak nie znajdę poparcia? Sam wyjdę?

Ale dlaczego? Ludzie nie wierzą, że mogą coś zdziałać czy może popierają tę inwestycję?

Moim zdaniem tu jest nadal wiele osób, które tęsknią za silną partią, która wszystkim rządzi silną ręką. Wiele osób żyje tym, co było przed 1989 rokiem. Może nie popierają tych planów, ale mają przeświadczenie, że jeżeli władza tak mówi, to widocznie tak musi być. Czują taką niemoc wobec decyzji, które są podejmowane gdzieś tam na górze.

Czy zaistnienie takich planów inwestycyjnych w przestrzeni informacyjnej ma już jakieś bezpośrednie skutki dla mieszkających tu ludzi?

Niestety tak. Jeden z mieszkańców na przykład chciał wydzierżawić ziemię pod fotowoltaikę i podpisał umowę do 31.12.2024 r. Aktualnie tę inwestycję blokują plany związane z CPK. Jeżeli do końca przyszłego roku się wszystko nie wyjaśni, to ten pan straci czas i szanse na większy zysk z hektara niż przy normalnej plantacji.

Czego obawiacie się bardziej – dalszego zawieszenia tego tematu czy szybkiego wywłaszczenia?

Wie pani co męczy skazańca, który czeka na krzesło elektryczne? Nie prąd, tylko czekanie. W dniu egzekucji jest mu już wszystko jedno. Nie wiem, co mam robić. Ja bym chciał zainwestować, rozwijać działalność, tylko wpompuję tu duże pieniądze i co? Zabiorą mi to? Marzy mi się zrobić tu jeszcze większy park rozrywki, poszerzyć to co jest o plac zabaw, o kuchnię, założyć całoroczne mini-zoo… Gdy zakładałem tę farmę moim marzeniem było, żeby mogły tu przyjeżdżać dzieci, żeby nauczyciele mogli robić prawdziwe lekcje biologii – na przykład dzisiaj zrobimy sobie sadzonki mięty, jutro przyjedzie następna wycieczka i zrobimy sobie sadzonki dyni…

Skoro mają być przyznawane odszkodowania, to jakim problemem jest odtworzyć to samo w innym miejscu?

Miejsce! Ono się przyjęło, ludzie już wiedzą, gdzie przyjechać. Dookoła jest cisza i spokój. Przede wszystkim jednak dookoła nie ma nawet żadnej ziemi na sprzedaż. Nawet jeśli udałoby się coś kupić, wszystko musielibyśmy zacząć od nowa. W zeszłym roku, jak zaczynaliśmy działać z labiryntem z kukurydzy, nawet nie mieliśmy tej drewnianej budki do sprzedawania biletów. Postawiliśmy namiot straganowy, który jeszcze Gomułkę pamięta. W tym roku zaaranżowaliśmy też stodołę dla potrzeb gości, są tu stoliki, można wypić kawę, odpocząć, przygotowaliśmy miejsce na zjeżdżalnie dmuchane. Przeraża mnie, że musielibyśmy zacząć ten cały proces od nowa.

W zeszłym roku mówiłem odwiedzającym, żeby przyjechali za rok, będzie więcej atrakcji, będzie plac zabaw. Nagle dowiedziałem się o planach CPK i nie wiedziałem co robić. Widzę, że ludzie, którzy w tym roku przyjeżdżają, są trochę rozczarowani, pytają o to, co miało być – i każdemu muszę tłumaczyć, że w przyszłym roku może już nie być tego labiryntu, bo CPK ma przyjść.

Wychodzi, że nasza rodzina musi walczyć od lat: jak nie z bolszewikami, to z Niemcami, to z Balcerowiczem i teraz z CPK. Nie wiem, czy tym razem nie zostaniemy pokonani.

Rozmawiała Joanna Borkowska.