W poszukiwaniu alternatywy dla WIBOR

Po uzyskaniu zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego na prowadzenie działalności administratora wskaźników referencyjnych stopy procentowej, GPW Benchmark pracuje nad wskaźnikami alternatywnymi wobec WIBOR-u. „Prowadzimy otwarte rozmowy nad tym jak – biorąc również pod uwagę kierunek zmian na świecie – mierzyć rzeczywistość ekonomiczną na rynku finansowym” – mówi w rozmowie z PAP wiceprezes GPW Benchmark Aleksandra Bluj. Wprowadzenie wskaźników alternatywnych wymagać może jednak poważnej reformy myślenia o niektórych elementach krajowego rynku finansowego.

„Dyskusję nad wskaźnikami alternatywnymi wobec WIBOR-u wymuszają zmieniające się warunki na rynku pieniężnym nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Zmiany na rynku depozytów niezabezpieczonych, pchnęły niektórych administratorów wskaźników w stronę stopniowej rezygnacji ze wspierania indeksów typu IBOR, na rzecz tworzenia nowej koncepcji wskaźników. Za wyjątek uznać można tutaj skuteczną reformę EURIBOR-u” – mówi Aleksandra Bluj.

W grudniu 2020 roku GPW Benchmark, spółka wchodząca w skład Grupy Kapitałowej GPW, uzyskała zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego na prowadzenie działalności administratora wskaźników referencyjnych stopy procentowej, w tym opracowywania Stawek Referencyjnych WIBID i WIBOR. Otrzymanie zezwolenia dla opracowywania wskaźnika WIBOR, oznacza, że GPW Benchmark stała się obecnie jednym z trzech licencjonowanych administratorów wskaźnika kluczowego. Stało się to po przeprowadzonym przez GPW Benchmark procesie dostosowania wskaźników WIBID i WIBOR, która doprowadziła te wyjątkowo ważne dla krajowego rynku finansowego wskaźniki do zgodności z wymaganiami nałożonymi na podstawie przepisów unijnego prawa, zawartych w rozporządzeniu BMR.

„Uzyskanie zezwolenia na pełnienie funkcji administratora wskaźnika kluczowego wprowadziło nas na taki tryb zgodności z wymogami BMR, że możemy oferować inne wskaźniki, bez dodatkowego zezwolenia. Zaznaczam, że otrzymaliśmy zezwolenie na opracowywanie stawek referencyjnych WIBOR i WIBID, które stanowią rodzinę wskaźników referencyjnych. To koncepcja dwustronności, z którą wskaźniki WIBID i WIBOR funkcjonowały i która jest charakterystyczna dla naszego rynku. Różnica polega na tym, że WIBOR jest wskaźnikiem kluczowym, a WIBID nie ma takiego statusu, ale również jest dzisiaj uznany za zgodny z rozporządzeniem BMR” – mówi Bluj.

GPW Benchmark, równolegle nad zmianami w sposobie wyznaczania WIBOR-u, pracowała również nad wskaźnikami alternatywnymi. Ich wprowadzenie do obiegu na rynku finansowym wymusza na państwach UE rozporządzenie BMR.

„Dyskusja nad krajowym wskaźnikiem alternatywnym toczy się w Ministerstwie Finansów. Toczy się także w ZBP. I nie są to już dyskusje, które są skupione wyłącznie na zastanawianiu się, co tu zrobić, żeby poprawić transakcyjność WIBOR-u. Są to otwarte rozmowy nad tym jak – biorąc również pod uwagę kierunek zmian na świecie – mierzyć rzeczywistość ekonomiczną na rynku finansowym. Polska nie jest jedynym krajem, dla którego wyzwaniem jest wyznaczenie 3-miesięcznej transakcyjnej stawki typu forward looking. Kiedy myślimy o terminie zapadalności 6-ciu miesięcy, na którym oparte są instrumenty pochodne stopy procentowej, np. IRS, to bieżący poziom transakcyjności również może budzić obawy. COVID-19, poziom płynności w systemie bankowym i bardzo niskie stopy procentowe, które, z przerwami ale jednak towarzyszą nam od czasów wielkiego kryzysu finansowego 2008-09, to czynniki, które każą nam z dużą ostrożnością patrzeć na aktywność na rynku pieniężnym. Żyjemy w świecie działań w polityce pieniężnej, które zaledwie dekadę temu określaliśmy mianem niestandardowych. Dzisiaj to miano jest utrzymane, ale stały się niemalże częścią naszych oczekiwań co do instrumentarium narzędzi wpływających na rynek. Zmieniająca się perspektywa wymaga aktywnego podejścia do szans i ryzyk, które te zmiany przynoszą” – dodaje wiceprezes GPW Benchmark.

W pracach nad wskaźnikami alternatywnymi, które mają ewentualnie zastąpić WIBOR, gdyby ten utracił atrybut reprezentatywności lub z innego powodu jego wyliczanie stałoby się niemożliwe, GPW Benchmark podążała ścieżką wytyczoną na rynkach rozwiniętych.

„Zastanawiając się, jak ustrzec się przed ryzykiem utraty transakcyjności, już w 2018 roku zwróciliśmy uwagę na zupełnie odmienną koncepcję budowania wskaźników alternatywnych. Oparta jest ona z jednej strony na minimalizacji ryzyka, a z drugiej - na maksymalnym wykorzystaniu transakcyjności. Największa płynność w Polsce, podobnie jak na całym świecie, dotyczy transakcji krótkoterminowych typu overnight” – mówi Aleksandra Bluj.

„Kraje rozwinięte koncentrują się na koncepcji risk free rate, czyli stawki wolnej od ryzyka. Trzeba zaznaczyć, nie zawsze to „ryzyko” definiowane jest w tożsamy sposób. W USA, Komitet ARRC skierował uwagę na transakcjach repo. Transakcje repo overnight stanowią bowiem podstawę do opracowywania wskaźnika SOFR (ang. Secured Overnight Financing Rate). ICE Benchmark Administration Limited (IBA) czyli reprezentant Wielkiej Brytanii podjął już decyzję, żeby odchodzić od Libor-u, a Bank Anglii rozpoczął w przypadku rynku funta brytyjskiego opracowywanie wskaźnika SONIA (ang. Sterling Overnight Index Average), zbudowanego jednak wciąż na niezabezpieczonych depozytach overnight. W Szwajcarii wprowadzono SARON, który oparty jest również na danych dotyczących repo” – mówi Bluj.

GPW Benchmark pracuje nad dwoma koncepcjami wskaźników alternatywnych dla WIBOR-u.

„Mamy dwie koncepcje, które wyrosły z naszych doświadczeń i konsultacji z rynkiem. Pierwsza to wskaźnik czysto transakcyjny, oparty na depozytach niezabezpieczonych - WIRD (Warszawski Indeks Rynku Depozytowego). Bierzemy w nim pod uwagę transakcje na rynku międzybankowym, transakcje z instytucjami finansowymi i z dużymi przedsiębiorstwami. Druga koncepcja, która, jak się okazało w ramach roboczych konsultacji, zakłada skonstruowanie wskaźnika opartego na transakcjach repo i buy-sell-back. Tego typu transakcji jest w Polsce relatywnie dużo, szczególnie jeżeli weźmiemy pod uwagę sektor instytucji finansowych” – tłumaczy Aleksandra Bluj.

„Budując wskaźnik overnight musimy podjąć dyskusję na temat tego, czy i jak zmienić w Polsce sposób myślenia o terminowej krzywej dochodowości. Działania niektórych administratorów wskazują, że krzywa terminowa może skupiać się nie „na patrzeniu do przodu”, ale na „patrzeniu w przeszłość” czyli na zrealizowane transakcje overnight-owe. Oznacza to, że w celu zbudowania stawki terminowej, uwzględniamy wskaźniki overnight z przeszłości używając w tym celu procentu składanego. W tym momencie bazujemy na tym, co wiemy – a wiemy, jaką kształtowała się w przeszłości pozbawiona ryzyka stawka overnight. I to ćwiczenie chcielibyśmy w tym roku przeprowadzić razem z szerokim gronem odbiorców, bo takiego rodzaju decyzja budzi fundamentalne pytania o sposób funkcjonowania umów i instrumentów. Przed tym zadaniem stoimy jako systemy finansowy” – dodaje.

Według Aleksandry Bluj istotne znaczenie, w którym kierunku pójdą zmiany na krajowym rynku, zależeć będzie również od decyzji podejmowanych na rynkach rozwiniętych.

„Do podobnej reformy przygotowują się rynki zagraniczne. 30 listopada 2019 rozpoczęto konsultacje w obszarze zaprzestania opracowywania Libor-u. W strefie euro zakończyła się reforma Euribor-u. W pewnym sensie podobna jest w podejściu do dostosowania do wymogów BMR, jakie przeprowadziliśmy w przypadku WIBOR-u, uwzględniając jednak specyficzną naturę Stawek Referencyjnych i ich definicję. W świetle globalnych tendencji, mając na względzie wizję Brexitu oraz niepewność dotyczącą Libor-u, ustawodawca europejski podjął również działania w celu umożliwienia Komisji Europejskiej wprowadzenia wskaźnika zastępczego w przypadku ryzyka zaprzestania opracowywania wskaźnika kluczowego o zasięgu międzynarodowym. W przypadku WIBOR-u, który jest wskaźnikiem kluczowym na poziomie krajowym taka możliwość będzie miała miejsce w świetle nowych przepisów BMR, ale proces odbywać miałby się przy zaangażowaniu nie Komisji Europejskiej, ale przy zaangażowaniu Ministerstwa Finansów oraz KNF. Nie jest to bazowy scenariusz i nie na tym skupia się GPW Benchmark tuż po uzyskaniu zezwolenia, ale odpowiedzialność administratora należy rozumieć szeroko. Mamy wielką wiarę w zaangażowanie podmiotów i instytucji w proces kształtowania krajowego systemu wskaźników referencyjnych, którym dziękujemy za merytoryczne wsparcie tych kluczowych, choć wydaje się bardzo technicznych, aspektów stabilności systemu finansowego. Im więcej i trafniej możemy zmierzyć i opisać, tym trafniej i bezpieczniej podejmować będziemy decyzje na rynku finansowym i w przestrzeni gospodarczej” – mówi Aleksandra Bluj, wiceprezes GPW Benchmark.

Źródło informacji: PAP MediaRoom