Nieodpłatne świadczenie - kiedy stanowi przychód podatkowy?

Czym jest nieodpłatne świadczenie?

Nieodpłatne świadczenia to te wszystkie zdarzenia, zarówno prawne, jak i gospodarcze, które skutkują powiększeniem majątku przedsiębiorcy lub osoby fizycznej, na rzecz której świadczenie to miało miejsce. Świadczenie nieodpłatne nie odbywa się na zasadzie wzajemności bowiem jeden podmiot realizuje określone działania na rzecz innego podmiotu i nie otrzymuje za wykonane usługi żadnego wynagrodzenia.

Skutki nieodpłatnego świadczenia dla przedsiębiorcy

Nieodpłatne świadczenie dla przedsiębiorcy wiąże się bezwzględnie z obowiązkiem podatkowym, zgodnie z zasadą powszechności podatkowej obowiązującej w polskim prawie jako podstawa. Jak zatem ustalić wartość, jaką miało nieodpłatne świadczenie aby dowiedzieć się jaki podatek należy odprowadzić? Poradnik dla księgowych wskazuje następujące sposoby wyliczenia:

• zgodnie z cennikiem odnoszących się do innych przedsiębiorców,
• zgodnie z ceną zakupu - w przypadku usług zakupionych i darowanych,
• zgodnie z cenami rynkowymi - w każdym innym przypadku.

Przykład: Agencja reklamowa otrzymuje jako nieodpłatne świadczenie możliwość korzystania z lokalu - wówczas podstawą podatku CIT będzie cena rynkowa najmu lokali o podobnym metrażu, standardzie oraz lokalizacji. To właśnie od tej kwoty przedsiębiorca zapłaci podatek.

Nieodpłatne świadczenie a rodzina

Ustawodawca polski w ustawie o PIT (podatku dochodowym od osób fizycznych) wskazał pewne wyłączenia jeśli chodzi o obowiązek podatkowy w przypadku nieodpłatnych świadczeń. Wyłączenia te dotyczą I i II grupy podatkowej. W praktyce w ramach pierwszej grupy są to małżonkowie, wstępni, zstępni, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie. Drugą grupę stanowią zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwa małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków oraz małżonkowie innych zstępnych. Jest to pełne, enumeratywne wyliczenie.

Nieodpłatne świadczenie a sytuacje szczególne

Często zdarza się tak, że podatnicy, w tym przedsiębiorcy płacący VAT, w ramach wykonywanych czynności korzystają z oprogramowania załączonego na przykład do czasopisma czy też pobranego bezpłatnie z witryny www. Czy wówczas jest to nieodpłatne świadczenie, a co za tym idzie powstaje obowiązek podatkowy? Kursy księgowe i ich wytyczne jasno wskazują, że jeżeli są to programy ogólnodostępne i nie dedykowane konkretnej osobie bądź konkretnej firmie, świadczenie takie nie ma charakteru nieodpłatnego, a więc nie rodzi obowiązku podatkowego dla użytkownika i to bez względu na to czy jest osoba fizyczna czy będąca przedsiębiorcą. Fakt ten potwierdzają urzędy skarbowe w swoich licznych interpretacjach, do których różne podmioty, również firmy organizujące szkolenia dla księgowych, zwracały się z tego typu zapytaniami.

Świadczenie nieodpłatne dla pracownika

Zdarza się również tak, że dana firma organizuje bezpłatne aktywności dla swoich pracowników albo daje możliwość np. skorzystania z nieodpłatnego wykonania specjalistycznych badań lekarskich - wówczas pracownik takiej firmy, który skorzystał z bezpłatnej oferty, będzie musiał odprowadzić podatek od tej usługi. Jak wyliczyć wartość takiej usługi? Zgodnie z wcześniejszymi informacjami podstawą wymiaru podatku będzie cena, jaka zapłacił pracodawca na rzecz podmiotu realizującego świadczenie na rzecz pracownika. Pracodawca zatem pobierze z wynagrodzenia pracownika podatek i ujmie go w rocznym rozliczeniu PIT-11 będącym podstawą do rozliczenia rocznego pracownika.