Fot. depositphotos.com
Wiele robimy na rzecz minimalizacji przemocy domowej i coraz skuteczniej potrafimy pomóc jej ofiarom. Ale nie tylko z przemocą w domu mamy do czynienia. Znane jest pojęcie przemocy rówieśniczej. Czym jest taka przemoc i jak sobie z nią radzić?
Przemoc wśród rówieśników jest często spotykanym zjawiskiem na szkolnych korytarzach. Jej cechą charakterystyczną jest nierównowaga sił – psychicznych lub fizycznych. Tworzą się dwie role: ofiary – osoby poszkodowanej, która nie potrafi sama się bronić i sprawcy – osoby nadużywającej własnej siły w relacjach z innymi.
Osoby, które zajmują się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie, wciąż ostrożnie odnoszą się do zjawiska "przemocy rówieśniczej” uważając, że jeśli wśród rówieśników występują zachowania agresywne, jest to sygnał do analizy zachowań dorosłych z otoczenia dzieci.
Tymczasem do zachowań agresywnych pomiędzy rówieśnikami zaliczyć można sytuacje gdy:
1. Jedno z dzieci jest wyraźnie większe i silniejsze fizycznie.
2. Jest różnica wieku pomiędzy dziećmi przekraczająca 3 lata.
3. Jedno z dzieci ma zdecydowanie lepszą pozycję społeczną i cieszy się uznaniem grupy.
4. Jedno z dzieci działa w grupie, podczas, gdy drugie zdane jest wyłącznie na własne siły.
5. Jedno z dzieci przewyższa drugie pod względem możliwości intelektualnych, umysłowych, emocjonalnych.
Taka przewaga po stronie jednego z dzieci może powodować, że będziemy mieli do czynienia z przemocą. Może odbywać się ona w obrębie rodziny, ro-dzeństwa, dalszych krewnych, też w innych miejscach: placówkach wychowawczych, szkołach.
Rozróżniamy:
Dzieci będące ofiarami:
1. Mają sińce, zniszczone lub brudne ubranie, zniszczone przybory szkolne. Pytane nie potrafią wyjaśnić co się stało.
2. Myślą o sobie, że są „gorsze”, są zamknięte w sobie.
3. Stają się apatyczne lub agresywne, zmieniają im się nastroje.
4. Pogarszają się wyniki w nauce, unikają szkoły.
5. Spóźniają się do szkoły, trzymają się blisko nauczyciela.
6. Kradną z domu pieniądze lub cenne przedmioty.
Pozostańmy przy szkole. Często ofiara przemocy rówieśniczej nie reaguje i nie zgłasza problemu nauczycielom czy dyrekcji. Dlaczego?
Tylko około 20 proc. dzieci ofiar przemocy zgłasza takie sytuacje, ale jeśli nie spotykają się z odpowiednią reakcją, przestają ufać nauczycielom i szkole jako instytucji.
Poza tym ten, kto zgłasza przemoc, może dostać etykietę donosiciela, konfidenta czy skarżypyty.
W ten sposób ofiary przestają wierzyć, że otrzymają pomoc. Dłuższe bycie ofiarą powoduje, że dziecko jest przekonane o swojej winie, dziwności, inności, o tym, że jest głupie, gorsze i dlatego inni go prześladują. Ktoś musi się zaopiekować taką osobą i wytłumaczyć jej, że to jest konkretny powód prześladowania, a nie to, że ktoś jest inny czy dziwny.
Często akt przemocy ma świadków, np. na portalach społecznościowych. Dlaczego „dobre dzieciaki” nie bronią ofiary?
Świadkowie nie zgłaszają przemocy, bo nie wiedzą, jak to zrobić i boją się odwetu ze strony sprawcy.
Postępowanie w takich przypadkach, wymaga od dorosłych szczególnej uwagi stosowania metod przeciwdziałających przemocy. Jest faktem, że dzieci właśnie od dorosłych uczą się sposobów wywierania wpływu, ale i rozwiązywania trudnych sytuacji interpersonalnych. Szybciej, na podstawie obserwacji realnych zachowań dorosłych.
W obszarze konieczności zgłaszania i szukania pomocy nieprzerwanie trzeba edukować nie tylko uczniów, ale również nauczycieli.
Szkoły, w których panuje wspierający klimat, mają prawie 75 proc. skuteczności wygaszania przemocy. Siła młodzieży polega więc zarówno na wywoływaniu, jak i zatrzymywaniu zachowań.
Jak przeciwdziałać agresji?
Bezwarunkowa jest profilaktyka w szkole i w domu.
W szkole np. dodatkowe dyżury personelu podczas przerw.
Jasne oczekiwania dotyczących zachowania, zasad i reguł w konsultacjach z rodzicami i uczniami oraz konsekwencji w przypadku ich nieprzestrzegania.
Opracowanie procedury reagowania w sytuacjach kryzysowych, w tym związanych z wystąpieniem przemocy w szkole.
Uczenie dzieci i nastolatków najważniejszych umiejętności psychologicznych i społecznych w ramach programów nauczania oraz edukacyjnych programów profilaktycznych
Rozwijać trzeba optymizm u dziecka. Pozwolić na kontakty samodzielne z innymi dziećmi; rozmawiać o sytuacji wśród rówieśników i wspierać. Przekazywać regularnie, że:
1. Przemoc to nie zdarzenie przypadkowe. Stosowana jest celowo , by przestraszyć, zranić, zawstydzić czy poniżyć.
2. Przemoc nie jest jednorazowa, zawsze się powtarza.
3. Sprawca dokonuje przemocy publicznie. Chce, żeby inni to widzieli.
Pomocy można szukać w:
Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, ul. Wojska Polskiego 27.
Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży prowadzony przez Fundację "Dajemy Dzieciom Siłę": 116 111.
