Nie mogli patrzeć na ogrom zbrodni. 1 sierpnia ruszyli do walki!

68 lat temu wybuchło Powstanie Warszawskie. W walkach toczonych na ulicach stolicy wzięli udział żołnierze Polskiego Państwa Podziemnego. Wśród nich były osoby związane z Włocławkiem.

Powstanie Warszawskie było jednym z przełomowych epizodów historii Polski. Zryw zainicjowany przez struktury Polskiego Państwa Podziemnego miał na celu przejęcie władzy w okupowanej stolicy.

Wiosną 1944 roku Warszawa zdziesiątkowana przez okupanta niemieckiego, z niepewnością oczekiwała nadejścia Armii Czerwonej. Część Niemców opuściła już stolicę Polski, jednak okupanci postanowili przygotować Warszawę do obrony przed nadciągającymi Sowietami.

Oddziały powstańcze chciały wygonić Niemców z Warszawy. Powstanie miało pokazać, że to Polacy są gospodarzami na swojej ziemi. Przyczyną takiego podejścia były ustalenia światowych mocarstw, które ustaliły, że Polska znajdzie się w sowieckiej "strefie wpływów".

Ważny był też aspekt polityczny. Wybuch powstania w Warszawie miał „wstrząsnąć sumieniem świata” i zmusić zachodnie rządy i opinię publiczną do reakcji na politykę prowadzoną przez Józefa Stalina.

Powstanie Warszawskie rozpoczęły 1 sierpnia 1944 r. o godz. 17.00 oddziały Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej. Warto wspomnieć, że wśród żołnierzy były osoby związane z Włocławkiem. Ich wkład w organizację zrywu był znaczący.

Cechowały go odwaga osobista, spokój i opanowanie, a wśród żołnierzy cieszył się wielką popularnością.

Bogdan Ziółkowski o Antonim Chruścielu

Przywódca powstania Antoni Chruściel ps. "Monter", komendant Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej miał w swoim życiorysie epizod włocławski. Przez ponad rok służył w stolicy Kujaw, gdzie był oficerem 14 Pułku Piechoty.

Do Włocławka trafił w 1921 roku, kiedy został dowódcą I batalionu 14 PP. W  okresie służby we Włocławku zdobył opinię oficera o wrodzonym talencie taktycznym, dobrego organizatora, człowieka odpowiedzialnego i rozważnego.

Później Chruściel służył w innych jednostkach na terenie całego kraju. Po upadku twierdzy Modlin we wrześniu 1939 roku trafił do niewoli, skąd został zwolniony.

Krótko potem zasilił szeregi Polskiego Państwa Podziemnego. W chwili wybuchu Powstania Warszawskiego pełnił funkcję komendanta Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej.

Jak pisze dr Bogdan Ziółkowski, włocławski badacz konspiracji niepodległościowej, po wybuchu Powstania Warszawskiego "Monter" każdą wolną chwilę starał się poświęcić na inspekcję jednostek walczących na pierwszej linii w Śródmieściu, gdzie rozlokował się ze sztabem, by podnieść ducha żołnierzy. Cechowały go odwaga osobista, spokój i opanowanie, a wśród żołnierzy cieszył się wielką popularnością.

Po kapitulacji powstania poszedł do niewoli. Przewożony z obozu do obozu, trafił ostatecznie do Oflagu IVc dla szczególnie ważnych więźniów w Colditz, skąd został uwolniony przez oddziały amerykańskie w kwietniu 1945 roku.

Po oswobodzeniu z obozu, Chruściel wyjechał do Londynu, gdzie powierzono mu stanowisko zastępcy szefa Sztabu Głównej Polskich Sił Zbrojnych, a potem szefem Komisji Likwidacyjnej PSZ na Zachodzie. "Monter" nie mógł wrócić do Polski. Wraz z innymi wyższymi polskimi oficerami został pozbawiony polskiego obywatelstwa. W czerwcu 1956 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie w 1960 roku zmarł na atak serca.

Absolwent Gimnazjum Ziemi Kujawskiej we Włocławku, Czesław Korwin-Piotrowski był w Powstaniu Warszawskim dowódcą Oddziału Osłonowego Wojskowych Zakładów Wydawniczych. Żołnierz Armii Krajowej urodził się na Kresach, jednak przez kilka lat mieszkał we Włocławku.

Do stolicy Kujaw trafił w 1920 roku. Wraz z rodzicami mieszkał najpierw w Szpetalu Dolnym, później przy ulicy Cichej. W 1927 roku ukończył Gimnazjum Ziemi Kujawskiej. Później wyjechał na studia na Politechnice Warszawskiej.

We wrześniu 1939 roku wziął udział w bitwie nad Bzurą. Po kampanii wrześniowej dotarł do Warszawy, gdzie rozpoczął działalność konspiracyjną. Podczas okupacji niemieckiej w stolicy zajmował się między innymi prowadzeniem konspiracyjnej drukarni.

2 sierpnia 1944 został dowódcą Oddziału Osłonowego Wojskowych Zakładów Wydawniczych, który miał później udział m.in. w zdobyciu gmachu Poczty Głównej.

Cz. Korwin-Piotrowski zginął 4 września 1944 r. od wybuchu bomby lotniczej podczas gaszenia pożaru dwóch konspiracyjnych drukarni.

Dziś o godz. 17.00 w Warszawie i innych polskich miastach, w tym we Włocławku, zabrzmią syreny upamiętniające uczestników i cywilne ofiary Powstania Warszawskiego. Warto pamiętać, że zryw w stolicy nie był wyłącznie sprawą jednego miasta. Mimo, iż zakończył się niepowodzeniem, był odważnym, acz tragicznym w skutkach, krokiem w kierunku oswobodzenia Polski, które przyszło ostatecznie w 1989 roku. Zatrzymajmy się dziś na chwilę i oddajmy im hołd. Jesteśmy im to winni.