Zwolnili cię z pracy? Zobacz, czy należy ci się odprawa

Redukcja etatów czy likwidacja stanowiska to częste przyczyny wskazywane przez pracodawców w wypowiedzeniu. Niewielu wie, że uprawniają one do dodatkowych pieniędzy. Odprawa należy się bowiem każdemu, kto został zwolniony z pracy z przyczyn zależnych od pracodawcy albo niezależnych od żadnej ze stron.

Wielu z nas odprawa kojarzy się z wysokimi kwotami wypłacanymi np. prezesom spółek Skarbu Państwa lub ze zwolnieniami grupowymi. O ile odprawy prezesom spółek gwarantują zwykle podpisane przez nich umowy, o tyle większość pracowników może liczyć wyłącznie na to, co przyznaje im prawo. Regulująca to świadczenie ustawa ("o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników") dotyczy głównie zwolnień większej liczby osób przez jednego pracodawcę. Są w niej jednak wyjątki pozwalające na uzyskanie odprawy także w sytuacji, gdy zwalniana jest jedna osoba. Możliwość taką przewiduje art. 10 ww. ustawy, który nakazuje pracodawcy wypłatę odprawy nawet jednemu zwalnianemu pracownikowi, jeżeli spełnione są łącznie trzy warunki:

1. Pracownik jest zatrudniony u pracodawcy, który zatrudnia co najmniej 20 osób;

2. Świadczy pracę w ramach umowy o pracę;

3. Rozwiązanie umowy następuje z przyczyn, które w żadnej mierze nie dotyczą pracownika (np. redukcja etatów, likwidacja stanowiska, zmiana profilu działalności itp.)

Co ciekawe, odprawa należy się także temu pracownikowi, który otrzymał od pracodawcy wypowiedzenie zmieniające i odmówił przyjęcia nowych warunków pracy. Dotyczy to jednak tylko takich sytuacji, gdy zaproponowane warunki były obiektywnie nie do przyjęcia. W praktyce spotkałam się z sytuacją, gdy pracodawca zaproponował pracownikowi zmianę miejsca wykonywania pracy na takie, które oddalone było o 400 km od dotychczasowego. W zamian nie zaproponował ani podwyżki wynagrodzenia, ani choćby mieszkania służbowego. Odmowa przyjęcia takich zmienionych warunków pracy została przez sąd uznana za uzasadnioną, co uprawniało pracownika do otrzymania odprawy.

Wysokość odprawy zależna jest od dwóch czynników – stażu pracy i wysokości wynagrodzenia. Zgodnie z ustawą odprawę wypłaca się w wysokości wynagrodzenia:

1. za jeden miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;

2. za dwa miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;

3. za trzy miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Jeżeli pracodawca, pomimo zaistnienia opisanych wyżej okoliczności, odmawia wypłaty odprawy, można jej dochodzić przed sądem pracy. Pracownik przy wnoszeniu pozwu jest zwolniony z opłat sądowych, o ile wysokość dochodzonej odprawy nie przekracza 50 tys. zł.