Orkiestra, kompanie honorowe policji, wojska i SS, przedstawiciele nazistowskich organizacji oraz zwykli Niemcy witali we Włocławku Arthura Greisera, najważniejszą osobę w okupacyjnym Kraju Warty. Tego dnia Polacy mieli zakaz wychodzenia z domów!

Greiser odwiedził Włocławek 3 maja 1940 roku. Dla Polaków miało to symboliczne znaczenie, bo wizytę namiestnika Rzeszy i gauleitera NSDAP w Kraju Warty (niemieckiego tworu administracyjnego utworzonego jesienią 1939 roku z przedwojennych województw: wielkopolskiego oraz części łódzkiego i pomorskiego) zorganizowano w pierwszą od wybuchu wojny rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja.

Okupant zabronił polskim mieszkańcom Włocławka (przemianowanego na "Leslau") wychodzenia tego dnia z domów. Za złamanie zakazu groziła sroga kara.

[ZT]4596[/ZT]

Z Poznania (na co dzień Greiser urzędował w Zamku Cesarskim) do Włocławka dotarł limuzyną. Korespondent hitlerowskiej gazety propagandowej "Ostdeutscher Beobachter" utyskiwał w swojej relacji, że namiestnik musiał znosić trudy jazdy na Kujawy "złymi polskimi drogami".

Było to ważne wydarzenie dla niemieckiej propagandy, nazwane "pierwszą dużą uroczystością w północno-wschodniej części Kraju Warty", tym bardziej, że w tej części "nowej" Rzeszy Niemców przed wojną było niewielu. Według danych z 1939 roku mniejszość niemiecka we Włocławku liczyła zaledwie 1000 osób, spośród liczącej 68 tys. populacji miasta.

We Włocławku Greisera powitał niemiecki starosta Heinrich Knost, nadburmistrz Hans Cramer oraz prezydent rejencji inowrocławskiej, Hans Burkhardt. Oficjalną uroczystość zorganizowano w ratuszu, funkcjonującym podczas II wojny światowej przy Dietrich-Eckart-Strasse (dziś ul. Wojska Polskiego, obecnie działa tam Szkoła Podstawowa "Długosza"). Cramer i Knost przypomnieli historię Włocławka i zapowiedzieli "odbudowę" miasta i powiatu po zaniedbaniach z czasów "polskich rządów".

_{Arthura Greisera (na zdjęciu w środku) wita nadburmistrz Włocławka, Hans Cramer. fot. ze zbiorów Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej}

Według ich zapowiedzi, miasto Leslau wraz z najbliższa okolicą miało stać się silnym ośrodkiem przemysłowym i rolniczym.

Zapowiadano odbudowę mostu na Wiśle, budowę dróg wraz z połączeniem z planowaną autostradą z Warszawy do Berlina oraz budowę nowego ratusza przy Nürnberger-Platz (obecnie Zielony Rynek) i nowoczesnego szpitala.

Arthur Greiser w kurtuazyjnych słowach pogratulował "sukcesów" i ambitnych planów lokalnej administracji. Zapowiedział pełne wsparcie dla wszystkich inicjatyw mających na celu umacnianie niemczyzny na przedwojennych terenach Polski. Było to zgodne z jego wcześniejszymi zapowiedziami, w świetle których, Kraj Warty miał stać się "okręgiem wzorcowym" Rzeszy Niemieckiej.

Po uroczystości w ratuszu Greiser wziął udział w manifestacji zorganizowanej na placu szkolnym Gimnazjum Ziemi Kujawskiej. Namiestnik przemawiał z wielkiej trybuny ustawionej tuż za budynkami dzisiejszej przychodni Miejskiego Zespołu Opieki Zdrowotnej przy ul. Kilińskiego (podczas wojny Hans-Schemm-Strasse). Wokół powiewały hitlerowskie flagi ze swastyką.

W uroczystości wzięli udział Niemcy, których z miesiąca na miesiąc do Włocławka i powiatu włocławskiego przybywało. Byli to przede wszystkim urzędnicy ze "starej" Rzeszy oraz przesiedleńcy niemieckiego pochodzenia z krajów bałtyckich i terenów Związku Radzieckiego. Nie zabrakło kompanii reprezentacyjnej niemieckiej armii oraz delegacji szeregu nazistowskich organizacji, w tym SA ("die Sturmabteilungen der NSDAP" - oddział szturmowy NSDAP), SS ("Schutzstaffel der NSDAP" - oddział ochronny NSDAP), HJ ("Hitler-Jugend" - młodzieżówka NSDAP) i BDM ("Bund Deutscher Mädel" - sekcja żeńska HJ). Na koniec wizyty we Włocławku Greiser odwiedził fabrykę celulozy, po czym wrócił do Poznania.

Greiser kierował niemiecką administracją cywilną w Wielkopolsce od drugiej połowy września 1939 roku. Miesiąc później objął stanowisko namiestnika w Kraju Warty i gauleitera NSDAP. Od początku swoich rządów ten niemiecki zbrodniarz przeprowadzał brutalną germanizację i eksterminację ludności z podległych obszarów. Jego ofiarami byli Polacy i Żydzi. Kilkaset tysięcy osób, w tym przedstawicieli inteligencji i duchowieństwa wymordowano, wielu wypędzono z domów i przesiedlono do Generalnego Gubernatorstwa. Na terenie Kraju Warty zorganizowano ośrodek zagłady w Chełmnie nad Nerem (kilka kilometrów od Koła), gdzie życie straciło blisko 400 tys. Żydów. W wielu miastach zorganizowano też getta dla Żydów, którzy później trafili do obozów zagłady.

We Włocławku podczas okupacji Greiser gościł co najmniej trzykrotnie.

Zimą 1945 roku Greiser wraz z rodziną uciekł z Poznania. Został jednak schwytany przez żołnierzy amerykańskich w Austrii i przekazany polskim władzom. Po procesie przed Najwyższym Trybunałem Narodowym został skazany na karę śmierci. Greisera publicznie powieszono 21 lipca 1946 r. na stoku poznańskiej cytadeli.