Zawarcie umowy o pracę niesie ze sobą szereg praw, ale także obowiązków. W określonych przypadkach pracownik zobowiązany jest do wykonania polecenia służbowego, bez możliwości odmowy. Niektóre obowiązki pracownika mogą być zaskakujące, jeśli nie znamy treści Kodeksu Pracy.
Zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, jest przez pracowników najbardziej pożądanym rodzajem umowy. Praca na etacie jest wygodna, ponieważ daje wiele praw, jak na przykład płatny urlop czy możliwość uzyskania zasiłku chorobowego. Wiąże się jednak nie tylko z przywilejami przysługujących pracownikowi, ale także obowiązkami względem pracodawcy.
Dlatego w trakcie kariery na etacie można spotkać się z pewnymi prośbami ze strony pracodawcy, na które prawnie pracownik jest zobowiązany przystać. Dlatego każdy pracownik, powinien wiedzieć jakie możliwości daje pracodawcy prawo pracy. W razie wątpliwości warto wybrać się do działu kadr, który pomoże w ich rozwianiu. Zagadnienia z obszaru prawa pracy można również przyswoić decydując się na przejście kursu z zakresu kadr i płac, który można realizować we własnym zakresie.
Zgodnie z artykułem 151. Kodeksu pracy, pracodawca może wydać polecenie pracy w godzinach nadliczbowych w związku ze szczególnymi potrzebami. Istnieją ograniczenia dotyczące ilości przepracowanego czasu ponad określony wymiar. Suma liczby godzin dodatkowo nałożonych na danego pracownika, nie powinna przekroczyć 150 w trakcie roku kalendarzowego.
Za przepracowane nadgodziny może zostać wypłacone wynagrodzenie wraz z należącymi się dodatkami albo zostanie w zamian oddany czas wolny. W tym przypadku pracownik nie posiada możliwości dokonania samodzielnego wyboru, ponieważ decyzja dotycząca sposobu rozliczenia w pełni należy do pracodawcy.
Kodeks pracy przewiduje również odstępstwa od możliwości wyznaczenia dodatkowych godzin pracy dla niektórych grup pracowników. W związku z obowiązującymi przepisami nie można narzucić nadgodzin, gdy:
Pracownik może dostać polecenie pełnienia dyżuru pracowniczego, poza standardowymi godzinami pracy. Co istotne, sam czas, w którym pozostaje w gotowości do podjęcia pracy, pozostając w domu, nie jest płatny. Inaczej jest w sytuacji, gdy w trakcie pełnienia dyżuru pracownik faktycznie podejmie pracę lub wyznaczono inne miejsce niż adres zamieszkania. W tych wypadkach pracownikowi przysługuje oddany czas wolny lub wynagrodzenie.
Zazwyczaj terminy urlopu są kwestią, którą są uzgadniane między pracownikiem, a pracodawcą. W wielu firmach raz do roku sporządzane są plany urlopowe, pozwalające zachować właściwą ilość pracowników w firmie. Warto wiedzieć, że mogę zaistnieć takie sytuacje, w których pracodawca ma prawo do wysłania pracowników na urlop – niezależnie od ich opinii.
Osoby, którym zdarza się nie wykorzystywać wszystkich przysługujących dni wolnych, mogą zostać zmuszone do wykorzystania tych zaległości z polecenia pracodawcy. Ponadto, kiedy sytuacja dotyczy pracowników w okresie wypowiedzenia, może im zostać narzucona konieczność skorzystania również z bieżących dni urlopowych.
Pracodawca ma prawo do odwołania pracownika z urlopu, jeśli ku temu zaistniały uzasadnione przyczyny. Nawet w przypadku, kiedy osoba zatrudniona przebywa na opłaconych wakacjach poza krajem, może zostać wezwana do przerwania wypoczynku i stawienia się w pracy. Dysponując dokumentami potwierdzającymi poniesiony koszt (bilety lotnicze, rachunek z biura podróży), pracownik ma prawo żądać zwrócenia ich przez pracodawcę.
Co w przypadku, kiedy wydane zostanie polecenie służbowe dotyczące wykonywania innej pracy, niż obowiązki określone w umowie? Taka możliwość jest dopuszczalna na okres nieprzekraczający 3 miesięcy. Jednocześnie nowe zadania muszą odpowiadać kwalifikacjom pracownika oraz nie mogą powodować obniżenia dotychczasowego wynagrodzenia. Czasowe powierzenie wykonywania innej pracy jest dopuszczalne tylko w sytuacji, gdzie zachodzą uzasadnione powody ku temu.
Otrzymując polecenie służbowe, którego zasadność może pozornie budzić wątpliwości, najlepiej jest upewnić się czy jest ono zgodne zapisami Kodeksu pracy. Choć powyższe przykłady świadczą o tym, że pracownik nie ma możliwości, aby odmówić wykonania polecenia w wielu przypadkach, istnieją pewne granice, których pracodawca nie może przekroczyć.
Pracodawca może żądać od pracownika jedynie tego, co przewidziane jest przez prawo pracy. Przykładem działania, które stanowić będzie przekroczenie tej granicy, jest wymaganie świadczenia pracy w czasie trwającego zwolnienia lekarskiego.
W przeciwieństwie do urlopu, w tym wypadku nie ma możliwości, aby przerwać okres chorobowego na życzenie pracodawcy. Pracownik przebywający na zwolnieniu lekarskim nie może być oddelegowany do innych zadań. Jeśli osoba zatrudniona będzie świadczyć pracę w czasie chorobowego, może stracić prawo do zasiłku.
