Czynny żal, czyli co zrobić gdy nie złożymy PIT'a na czas?

Z założenia każdy podatnik wie lub powinien wiedzieć, kiedy upływają terminy złożenia deklaracji PIT. Od niedawna jest możliwość składania ich nawet w formie elektronicznej przez internet, bez względu na to gdzie w danej chwili przebywamy. Może się zdarzyć jednak, że zapomnimy o tym obowiązku lub z powodów od nas niezależnych nie jesteśmy w stanie złożyć deklaracji. Co zrobić w takiej sytuacji? Jak uniknąć surowych konsekwencji za niezłożenie formularza PIT?

Czym jest i jak działa czynny żal

Niezłożenie deklaracji PIT nie jest zwykłą pomyłką. Takie zaniechanie może zostać potraktowane bardzo surowo, a podatnikom grozi nawet odpowiedzialność karna. Dlatego jeżeli nie wypełniliśmy tego obowiązku, należy niezwłocznie po przypomnieniu sobie o terminie lub po ustaniu przyczyny, która uniemożliwiała złożenie zeznania, uzupełnić ten brak. Dla takich przypadków stworzona została specjalna instytucja prawna, czyli tak zwany czynny żal. Jest to instytucja prawa karnego, która w dużym uproszczeniu pozwala uniknąć odpowiedzialności karnej za popełniony czyn (wyłączająca karalność).

Przy zagadnieniach podatkowych należy rozpatrywać go w oparciu o analizę przede wszystkim art. 16 §1 Kodeksu Karnego Skarbowego. Przede wszystkim stwierdza on, że nie podlegać będzie karze za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnianiu tego czynu sam zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.

Dodatkowe obowiązki

Niestety złożenie czynnego żalu (wzory wniosku można znaleźć w internecie lub w ramach dostępu do specjalnych programów prawnych i księgowych) nie wystarczy. Art. 16 §2 Kodeksu Karnego Skarbowego stwierdza, że podatnik nie będzie podlegać karze tylko wtedy, gdy w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego uiści w całości wymagalną należność publicznoprawną, uszczuploną popełnionym czynem zabronionym. Oznacza to, że składając czynny żal należy:

• złożyć odpowiednią, poprawnie wypełnioną, wcześniej nieprzesłaną deklarację PIT,
• uiścić odpowiednie zobowiązanie podatkowe wraz z ewentualnymi odsetkami podatkowymi.

Wyłączenia stosowania czynnego żalu

Przepisy określają, iż czynny żal powinien być złożony w formie pisemnej. Jeżeli więc składamy wnioski online, w tej konkretnej sytuacji powinniśmy jednak skorzystać z tradycyjnej formy lub złożyć czynny żal ustnie do protokołu.

Dodatkowo zgodnie z ww. przepisem zawiadomienie podatnika będzie bezskuteczne, jeżeli:

• zostało złożone w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego,
• po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego (z ustawowymi wyjątkami).

Ustawa określa również inne wyjątki od możliwości skorzystania z czynnego żalu.

Podsumowanie

Niezależnie od powyższych zawsze starajmy się jak najwcześniej przystępować do pracy nad swoją deklaracją PIT i nie odkładajmy tego na ostatnią chwilę. Dzięki temu uda nam się zachować odpowiednie terminy i nie doprowadzimy do ewentualnego zagrożenia ponoszenia kary nałożonej przez organy podatkowe.