Znaki bezpieczeństwa - rodzaje i zastosowanie

W obiektach użyteczności publicznej, zakładach pracy, na terenach, które mogą stwarzać dla przebywających tam ludzi szczególny rodzaj ryzyka (np. na budowach, terenach rozbiórkowych, w obiektach zagrożonych zawaleniem czy takich, na których może występować ryzyko skażenia) niezbędne jest umieszczenie stosownych znaków bezpieczeństwa.
 

Co to są znaki bezpieczeństwa?

Znaki bezpieczeństwa są definiowane, jako znaki podające ogólny komunikat bezpieczeństwa, który został uzyskany poprzez połączenie koloru i kształtu geometrycznego oraz dodanie symbolu graficznego (tł. ISO 7010:2011). Zgodnie z  załącznikiem do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 kwietnia 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania (Dz.U. 2010 Nr 85, poz. 553) znaki bezpieczeństwa mogą być stosowane WYŁĄCZNIE po uprzednim uzyskaniu dopuszczenia do użytkowania.

Wśród znaków bezpieczeństwa wyróżniamy:

• znaki ochrony przeciwpożarowej,
• znaki ewakuacyjne,
• znaki ochrony i higieny pracy (znaki zakazu, znaki nakazu, znaki ostrzegawcze, znaki informacyjne),
• znaki nienormatywne (dostarczają istotnych informacji podczas ewakuacji oraz działań ratowniczo-gaśniczych): Rekomendowane przez Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej – Państwowy Instytut Badawczy oznakowanie systemów oddymiania i zapobiegania zadymieniu zaproponowane w wytycznych CNBOP-PIB W0003:2016 Systemy Oddymiania Klatek Schodowych

Jakie normy regulują stosowanie znaków bezpieczeństwa? 

 Dotychczas obowiązujące normy:

• PN-N-01256-01:1992 Znaki bezpieczeństwa – Ochrona przeciwpożarowa
• PN-N-01256-02:1992 Znaki bezpieczeństwa – Ewakuacja
• PN-N-01256-03:1993 Znaki bezpieczeństwa – Ochrona i higiena pracy
• PN-N-01256-04:1997 Znaki bezpieczeństwa – Techniczne środki przeciwpożarowe

Przy obecnym stanie formalno-prawnym możliwe jest zastosowanie znaków bezpieczeństwa zgodnych z normą PN-N-01256-01 (znaki – ochrona przeciwpożarowa), PN-N-01256-02 (znaki – ewakuacja) lub normą PN EN-ISO 7010 (znaki – ochrona przeciwpożarowa, znaki – ewakuacja). Wynika to z załącznika do Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 kwietnia 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania (Dz. U. Nr 143, poz. 1002 z późn. zm.), które przewiduje wykonanie znaków wg powyżej wymienionych norm.

Czy w związku ze zmianami obowiązywania norm trzeba wymienić wszystkie znaki na nowe?

Nie. Dla pracodawców, właścicieli i zarządców budynków/terenów wymagających oznakowania zmiana ta oznacza, że znaki, które otrzymały certyfikat według PN pozostają w sprzedaży, aż do końca ważności certyfikatów i można je stosować równolegle z nowo wprowadzonymi znakami. Rekomenduje się jednak stosowanie znaków bezpieczeństwa według nowej międzynarodowej normy PN-­EN ISO 7010, ponieważ ich przesłanie jest bardziej zrozumiałe dla użytkowników spoza Polski, co przyczynia się do lepszego spełnienia ich zamierzonej funkcji w przypadku wystąpienia zagrożenia w obiekcie. Są one bardziej intuicyjne i mogą skuteczniej przyczynić się do podnoszenia ogólnych standardów bezpieczeństwa.

Jak sprawdzić czy zakup nowych znaków bezpieczeństwa odpowiada normie PN-EN ISO 7010?

Najlepszym sposobem sprawdzenia czy kupowane, a następnie instalowane znaki spełniają wymagania obowiązującej normy, jest zapoznanie się u dostawcy z aktualnością certyfikatu wydanego przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji na dany produkt.

Kto i co decyduje o rozmieszczeniu znaków bezpieczeństwa?

Za właściwe rozmieszczenie znaków bezpieczeństwa odpowiedzialni są pracodawcy oraz właściciele, bądź zarządcy budynków/terenów wymagających oznakowania. Rozmieszczenie nie jest oczywiście uznaniowe. Wymiary i wysokość umiejscowienia znaków bezpieczeństwa uzależnione są od odległości, z jakiej powinny być widoczne (a przede wszystkim czytelne) oraz sposobu ich oświetlania. 

Wielkość znaku możemy obliczyć wykorzystując wzór:

h = D / Z

gdzie:

h – wysokość znaku bezpieczeństwa,

D – odległość widzenia, czyli maksymalna odległość, przy jakiej znak jest jeszcze czytelny,

Z – współczynnik odległości wynoszący dla znaków oświetlonych zewnętrznie (od awersu) 100, natomiast dla znaków oświetlonych wewnętrznie 200.

Podstawową zasadą rozmieszczania znaków na drogach ewakuacyjnych jest wymóg, by z każdego miejsca, w którym może zajść wątpliwość co do kierunku przebiegu drogi ewakuacyjnej, widoczny był znak określający jej kierunek.

Z jakich materiałów robi się znaki bezpieczeństwa?

Znaki, w zależności od rodzaju, tworzone są na materiałach fotoluminescencyjnych, bądź zwykłych, do których zalicza się między innymi folie samoprzylepne oraz płyty sztywne. 

Znaki wykonane z materiałów fotoluminescencyjnych powinny być stosowane w miejscach, gdzie występuje oświetlenie dzienne bądź oświetlenie sztuczne, dostarczające znakom energię umożliwiającą prawidłową luminescencję zastosowanego materiału. Znaki podświetlane stosuje się wszędzie tam, gdzie nie ma oświetlenia dziennego lub sztucznego oraz w sytuacjach, gdy oświetlenie sztuczne występuje, lecz nie dostarcza znakom niezbędnej energii świetlnej przez wymagany czas. Zasadnicze wytyczne dotyczące rozmieszczania znaków zostały przedstawione w normach BS 5499­4:2013 oraz ISO 16069:2017.

W opracowaniu artykułu pomógł BP TECHEM - dystrybutor produktów bezpieczeństwa pracy w tym wszystkich dostępnych na rynku znaków bezpieczeństwa. Jeśli chcesz zapoznać się z pełną ofertą znaków bezpieczeństwa sklepu Techem Znaki, to wejdź na stronę https://sklep.techemznaki.pl/znaki-kenlight.