Jakie ogrzewanie do domu wybrać?

Budujesz nowy dom lub modernizujesz stary i zastanawiasz się nad optymalnym źródłem jego ogrzewania? Decyzja może być trudna i nieoczywista. Właściwy wybór uzależniony jest od wielu zmiennych, z których każdą warto dobrze przeanalizować, a potem skonsultować z fachowcem. Warto wziąć pod uwagę zarówno kwestie związane z finansami, jak i z bezpieczeństwem, komfortem użytkowania, zdrowiem oraz polskim i europejskim ustawodawstwem. Wybór rozwiązania może być też uzależniony od konkretnych warunków lokalnych.

Czym najlepiej ogrzewać dom? To zależy

Ogrzewanie domu pochłania najwięcej pieniędzy z domowego budżetu. Jego wybór warto rozważyć jeszcze na etapie planowania budowy, ponieważ to właśnie od tej decyzji będą zależeć komfort, jakość życia oraz rzecz jasna kwoty na rachunkach. Nie bez znaczenia jest także aspekt bezpieczeństwa i adaptacji do zmieniających się norm prawa budowlanego, które w kolejnych latach idą w kierunku zeroemisyjności i ekologii.

Odpowiedź na pytanie: „Czym najlepiej ogrzewać dom?” nie będzie ani łatwa, ani jednoznaczna. Każdy inwestor ma na ten temat swoje zdanie. Nic dziwnego – wybór źródła ogrzewania należy każdorazowo dopasować do indywidualnych preferencji: finansowych, lokalnych, strukturalnych czy związanych z zapotrzebowaniem energetycznym domu.

Czynniki, które warto wziąć pod uwagę

• Koszty inwestycyjne i eksploatacyjne: Należy uwzględnić zarówno początkowy koszt zakupu i instalacji systemu grzewczego, jak i długoterminowe koszty jego eksploatacji, w tym koszty paliwa i serwisowania.
• Efektywność energetyczna urządzenia grzewczego: Wyższa efektywność energetyczna oznacza niższe zużycie energii, co przekłada się na mniejsze rachunki za ogrzewanie i mniejszy wpływ na środowisko.
• Dostępność i ceny paliw: Koszt i dostępność paliw, takich jak gaz, olej opałowy, pellet czy energia elektryczna, mogą znacznie wpłynąć na opłacalność wybranego systemu grzewczego.
• Standard energetyczny budynku: Budynki o wyższym standardzie energetycznym i lepszej izolacji wymagają mniej energii do ogrzania, co pozwala na wybór mniej kosztownych systemów grzewczych.
• Lokalizacja i warunki klimatyczne: Region o surowszym klimacie może wymagać bardziej wydajnych systemów grzewczych, podczas gdy łagodniejszy klimat pozwala na zastosowanie mniej intensywnych rozwiązań.
• Ekologia: Wybór systemów grzewczych wykorzystujących odnawialne źródła energii, takie jak pompy ciepła czy biomasa, może znacząco zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych i wpływ na środowisko.
• Możliwość dofinansowania: Dostępne programy wsparcia finansowego, takie jak dotacje czy ulgi podatkowe, mogą obniżyć koszty inwestycyjne i uczynić ekologiczne rozwiązania bardziej opłacalnymi. Zwróć uwagę na terminy. Dofinansowanie takich źródeł ciepła jak gaz Od 2025 roku nie będzie możliwe uzyskanie dofinansowania na kotły na gaz (paliwo kopalne), pełniące funkcję samodzielnego urządzenia grzewczego w budynku (dofinansowanie będą objęte kotły gazowe pracujące w instalacji hybrydowej).
• Potencjał przyszłościowy: Warto rozważyć systemy grzewcze, które można łatwo zintegrować z przyszłymi technologiami, takimi jak inteligentne systemy zarządzania energią czy instalacje fotowoltaiczne. Nie bez znaczenia są też obwarowania prawne, np. stopniowe odchodzenie od paliw kopalnych.

Rodzaje źródeł ogrzewania domu

W istniejącej zabudowie jednorodzinnej najczęściej wykorzystuje się kotły – węglowe, gazowe, olejowe, na pellet lub elektryczne. Coraz popularniejszą alternatywą są także pompy ciepła, zwłaszcza zintegrowane z panelami fotowoltaicznymi. Fuzja odnawialnych źródeł energii w kontekście ogrzewania pozwala stworzyć system, który praktycznie nie generuje kosztów – pompa wytwarza ciepło za pomocą darmowej energii z powietrza, gruntu lub wody, a prąd potrzebny do jej pracy pozyskiwany jest z energii słonecznej.

Przyjrzyjmy się teraz zaletom i wadom konkretnych urządzeń grzewczych oraz kosztom, jakie mogą generować. Przyjmijmy, że obliczenia dotyczą modelowego domu jednorodzinnego o powierzchni 180 m², standardzie energetycznym 70 kWh/m²/rok oraz zużyciu ciepłej wody użytkowej 60 litrów na dobę na osobę. Roczne zapotrzebowanie na energię cieplną do ogrzewania pomieszczeń i c.w.u. obiektu wynosi 17 060 kWh.

Kocioł na gaz

Kondensacyjne kotły gazowe cechują się wysoką efektywnością energetyczną, dochodzącą nawet do 95-98%. Oznacza to, że prawie cała energia zawarta w paliwie jest przekształcana w ciepło. Gaz ziemny jest stosunkowo tani i szeroko dostępny, a instalacje gazowe są zgodne z obowiązującymi przepisami dotyczącymi emisji spalin.

Stworzenie ogrzewania gazowego może okazać się problematyczne w miejscach, gdzie nie ma odpowiedniej infrastruktury, ponieważ wiąże się z koniecznością instalacji zbiornika na gaz płynny. Ponadto ceny gazu ziemnego mogą być niestabilne i podlegać wahaniom rynkowym, co wpływa na koszty eksploatacyjne. Nie bez znaczenia jest również fakt, że od 2025 roku zakup kotłów na gaz, pełniących funkcję jedynego źródła ciepła do nowych domów nie będzie dofinansowywany.

Koszty ogrzewania: Dla modelowego domu jednorodzinnego przy efektywności kotła kondensacyjnego ƞ = 92%, roczne koszty ogrzewania wyniosą około 7 219 zł.

Kocioł na pellet

Kotły na pellet są bardziej ekologiczne niż kotły na paliwa kopalne. Pellet jest biopaliwem produkowanym z odpadów drzewnych, co czyni go odnawialnym źródłem energii. Efektywność kotłów na pellet wynosi około 85-90%, a dodatkowym atutem jest możliwość automatyzacji procesu spalania i niskie koszty paliwa.

Koszty inwestycyjne w to urządzenie są niestety wyższe w porównaniu do kotłów gazowych. Nowoczesne urządzenia potrafią działać automatycznie, jednak wymagana jest ich regularna obsługa (np. usuwanie popiołu). Kotły na pellet również zajmują więcej miejsca niż kotły gazowe, co może być problemem w mniejszych budynkach.

Koszty: Po zainstalowaniu w naszym modelowym domu kocioł o sezonowej wydajności wynoszącej 89% roczne koszty ogrzewania wyniosą około 6 220 zł.

Kocioł na olej opałowy

Ogrzewanie olejowe jest komfortowe, a kotły na olej cechują się efektywnością osiągającą 85-95%. Jeśli urządzenie zostanie odpowiednio zaprogramowane, może działać bez obsługi i wymagać jedynie regularnych przeglądów oraz konserwacji. Dzięki takim kotłom można bardzo precyzyjnie sterować temperaturą w pomieszczeniach.

Wśród wad tego rozwiązania należy na pewno wymienić wysokie koszty inwestycyjne. Zakup oraz instalacja to spory wydatek, który może przekraczać możliwości wielu inwestorów. Olej opałowy jest łatwo dostępny i można go magazynować, co jest korzystne w regionach bez dostępu do sieci gazowej. Mimo to roczne koszty ogrzewania naszego modelowego domu olejem wyniosłyby około 9 515 zł – naprawdę sporo w porównaniu do innych źródeł.

Energia elektryczna

Systemy grzewcze na energię elektryczną, takie jak kotły, grzejniki elektryczne, czy elektryczne ogrzewanie podłogowe, są łatwe w instalacji, nie wymagają skomplikowanych systemów rur czy kominów. Energia elektryczna jest powszechnie dostępna, a systemy elektryczne mogą być łatwo zintegrowane z inteligentnymi systemami zarządzania energią. Nie opłaca się jednak ogrzewać domu samym prądem. Dlaczego? Przede wszystkim ze względu na koszty – aż 14 599 zł (!) dla naszego modelowego domu.

Czy oznacza to, że ogrzewanie prądem nie funkcjonuje w żadnym domu? Niekoniecznie. Wariantami takiego systemu są np. ogrzewanie akumulacyjne albo konwekcyjne. Zdecydowanie częściej jednak energia elektryczna wykorzystywana jest jako wspomagająca główne źródło ciepła.

Pompa ciepła powietrzna

Pompy ciepła powietrzne to typ najchętniej wybierany przez właścicieli domów jednorodzinnych. Są stosunkowo łatwe i niedrogie w instalacji, a efektywność COP współczesnych urządzeń sięga 3-5. Oznacza to, że na każdą zużytą jednostkę energii elektrycznej produkują 3-5 jednostek ciepła. Czyni je to urządzeniami wysoce efektywnymi.

Pompy ciepła działają bezobsługowo, są bezpieczne i niepodatne na zmiany cen energii, ponieważ do ogrzewania domu wykorzystują energię z powietrza. Niekiedy może to być ich wadą, ponieważ wydajność urządzeń zależna jest właśnie od temperatury otoczenia i może spadać np. przy niskich temperaturach zewnętrznych, w regionach o surowym klimacie, a to zwiększy koszty eksploatacyjne. Mimo to zdecydowanie warto je rozważyć jako źródło ogrzewania, ponieważ roczny kosz ogrzewania naszego modelowego domu pompą o SCOP = 3,7 to około 5 854 zł.

Pompa ciepła gruntowa

Pompy ciepła gruntowe cechują się bardzo wysoką efektywność energetyczną (SCOP około 4,5) i wydajnością niezależną od warunków atmosferycznych (większa stabilność gruntu jako dolnego źródła ciepła). Podobnie jak większość pomp powietrznych mogą skutecznie pełnić funkcję urządzenia chłodzącego pomieszczenia w okresie letnim.

Niestety wysoka efektywność ma swoją cenę – ok. 60-80 tys. zł za zakup i prace montażowe. Koszty inwestycyjne wiążą się bowiem z wykonaniem odwiertów i instalacją wymienników gruntowych. Takie kwoty mogą być barierą dla wielu inwestorów, wymagają też również dużej przestrzeni na działce oraz skomplikowanych prac instalacyjnych, co może zwiększać czas realizacji projektu.

A jaki jest roczny koszt ogrzewania naszego modelowego domu pompą solanka/woda o SCOP = 4,5? Najniższy spośród wszystkich wymienionych, czyli 4 995 zł.

Podsumowanie

Wybór optymalnego źródła ogrzewania domu zależy od indywidualnych potrzeb i warunków. Kotły gazowe są efektywne, ale gaz może być niestabilny cenowo. Kotły na pellet są ekologiczne, ale wymagają regularnej konserwacji. Ogrzewanie elektryczne jest łatwe w instalacji, ale drogie w eksploatacji. Pompy ciepła, zwłaszcza gruntowe, oferują najwyższą efektywność energetyczną, ale są kosztowne w instalacji. Warto skonsultować się z fachowcem, aby dokonać najlepszego wyboru uwzględniającego wszystkie czynniki. Jednym z liderów w zakresie rozwiązań grzewczych jest np. Viessmann.