NAZNACZENI PRZEZ KOLEJ: "Ktoś totalnie nieludzko naniósł kreskę na mapie"

Edyta wraz z mężem dwa lata temu kupiła wymarzoną działkę w Modzerowie. Planowali budowę domu z ogrodem, w którym będą mogli wychować dzieci i w spokoju dożyć starości. Ich radość nie trwała długo, bo kilka miesięcy później usłyszeli, że przez ich działkę przebiegają aż cztery z sześciu planowanych przez CPK wariantów torów szybkiej kolei. Na początku wierzyła, że może podjąć walkę i dotrzeć z argumentami do osób decyzyjnych. Teraz mówi już krótko: „Nie wiem, co jeszcze mogłabym zrobić, jestem załamana”

Rozmowa została przeprowadzona w ramach cyklu „Naznaczeni przez kolej”, w którym oddajemy głos mieszkańcom włocławskiego osiedla Rybnica oraz Modzerowa, Józefowa oraz innych podwłocławskich miejscowości. Przez ich nieruchomości przebiegają planowane warianty trasy Kolei Dużych Prędkości, czyli linii kolejowej, która ma łączyć projektowany Centralny Port Komunikacyjny (CPK) z największymi miastami w Polsce. Rozmawiamy zarówno z przedsiębiorcami, jak i ze zwykłymi ludźmi, którzy mieszkają na tych terenach od pokoleń lub niedawno się tu wybudowali albo mieli taki zamysł – o emocjach, strachu i wpływie wielkich planów inwestycyjnych na ich codzienne życie.

Co cię łączy z Modzerowem?

Dwa lata temu kupiliśmy tu działkę. Jestem z Włocławka, ale to okolice Rybnicy i Józefowa zawsze na tyle do mnie przemawiały, że szukając takiego swojego miejsca na ziemi nawet nie wybierałam się na inne tereny. Modzerowa nieco się obawiałam ze względu na krążące informacje, że są to tereny zalewowe. Ale sprawdziliśmy tę kwestię i wiemy, że możemy tu czuć się pod tym względem bezpiecznie. Uznaliśmy, że to może być nasze docelowe miejsce i podjęliśmy decyzję o zakupie działki. Przez pewien okres po tym codziennie na nią jeździliśmy, oglądaliśmy i wyobrażaliśmy sobie, jak może wyglądać nasz dom.

Niedługo później dowiedzieliście się, że przez tę spokojną okolicę CPK planuje zbudować Kolej Dużych Prędkości.

W ogóle sobie z tych planów nie zdawaliśmy sprawy. Zakup działki to była dla nas inwestycja życia, którą zrealizowaliśmy własną pracą, własnym zaangażowaniem, więc przed jej zakupem bardzo mocno jej status weryfikowaliśmy i w Gminie, i w Starostwie – i miała to być całkowicie bezpieczna inwestycja. Ale czar bardzo szybko prysł.

Żadne niepokojące informacje do was wcześniej nie docierały?

Kompletnie nie. Gdy dowiedziałam się rok temu, że tu ma być budowana kolej, zaczęłam szukać informacji na własną rękę i faktycznie trafiłam na artykuły z 2020 roku, które mówiły o Kolei Dużych Prędkości, ale wskazywały na zupełnie inny teren - na wysokości Anwilu, gdzie budowa kolei miała być połączona z budową obwodnicy. Ta odnoga torów, która została zaplanowana na wysokości Modzerowa, była jak widmo, które pojawiło się znikąd około 1,5 roku temu.

Aktualnie planowane warianty przebiegu kolei bezpośrednio was dotykają?

Trochę się śmiałam na spotkaniach konsultacyjnych, bo słyszałam, że jeszcze nic nie jest przesądzone, że warianty mają różny przebieg, że mamy zagłosować w ankiecie, za którym ewentualnie wariantem się opowiadamy – dla mnie to była kompletna abstrakcja, bo one wszystkie zbiegają się przy mojej działce albo przez nią przebiegają. Dla mnie nie było zatem żadnej alternatywy – albo oddaję całą działkę, albo macham z okna kolei.

W ostatnich dniach zaczęły się odwierty w celu badań geologicznych i patrząc na ich ulokowanie mogę nabrać przeświadczenia, że ostateczny wariant będzie przebiegał obok naszej nieruchomości lub przez nią.

A zanim dowiedzieliście się o kolei, jakie mieliście plany na tę działkę?

Działka była kupiona po to, by budować na niej swoją przyszłość. Teraz mieszkamy bloku, ale zawsze marzyliśmy, by zamieszkać blisko natury. Uznaliśmy, że mamy ręce, mamy nogi, mamy pomysł, mamy chęci, więc ten kawałek ziemi chętnie własnymi rękami przekopiemy i zbudujemy tu dom. Ja wyobrażałam sobie każdą rabatę, która tu powstanie, marzyłam o domu pachnącym ciastem na święta, o zmarznięciu przy odśnieżaniu i rozgrzewaniu się w ciepłym domu… Teraz to jest marzenie, które nie wiemy, czy spełnimy, bo tej chwili wisimy całkowicie w próżni. Wiele osób lekceważy to i mówi nam: „Eee, ile to jeszcze zanim ta inwestycja powstanie, no i czy w ogóle powstanie?”. Na nas to jednak już wpłynęło bardzo bezpośrednio, na całe nasze życie.

W jaki sposób?

Bo nasze plany inwestycyjne zostały całkowicie wstrzymane. Wynika to przede wszystkim z niewiedzy, co nas czeka – inwestowanie na tej działce może przynieść nam straty materialne, bo zaraz możemy zostać z niej wywłaszczeni. Pozwolenia na budowę są wprawdzie nadal wydawane, jednak wszyscy już wiemy, jaki jest to teren i że może tu powstać inwestycja kolejowa, więc zalecane jest wstrzymanie się z budową domów.

Nie wierzycie, że wypłacane odszkodowania zrekompensowałyby wam to, co tu byście zainwestowali?

Już nie wierzę. Ja nawet nie jestem pewna, czy ewentualne odszkodowanie zwróci mi na przykład koszty przyłączy, za które zapłaciłam. Już nie wspomnę o ogólnym wzroście wartości działki, na przykład w związku z postępującą urbanizacją okolicy i inflacją.

Muszę zaznaczyć, że co do zasady nie jestem przeciwna tej inwestycji, uważam że jako kraj musimy się rozwijać, więc gdybyśmy wszyscy protestowali, to bylibyśmy w średniowieczu. Ale to, co tutaj się wydarzyło, jest dla mnie bardzo dziwne i nierealne. Jak można próbować przeprowadzić taką inwestycję na osiedlu nowopowstających domów, gdzie plan zagospodarowania przestrzennego wskazuje na przeznaczenie terenu pod budownictwo jednorodzinne?!

Dodatkowo takie inwestycje powinny być ogłaszane z wyprzedzeniem, powinna być wstrzymana możliwość sprzedaży działek i wydawania pozwoleń na budowę na około 5-10 lat, tak by nikt nie popełnił takiego błędu jak my. Wtedy też liczba osób do wywłaszczenia byłaby dużo mniejsza, wywłaszczałoby się działki, a nie domy i adekwatność odszkodowań w takiej sytuacji mogłaby spowodować, że ludzie by chętniej oddawali swoje nieruchomości dla potrzeb inwestycji.

Rozumiem, że macie żal do osób decyzyjnych w tej sprawie, że nie ma na to wszystko długoterminowego planu, a obecne koncepcje powstają w chaosie?

Ja mam wrażenie, że ktoś kto planował ten przebieg torów w ogóle nie zweryfikował tego w terenie, tylko totalnie nieludzko, bez żadnych uczuć i emocji po prostu naniósł kreskę na mapie i stwierdził, że to ma być tutaj. Nikt się nie zagłębił w szczegóły. Myślę, ze gdyby projektowanie było przekazane osobom bliżej zamieszkującym te tereny, dane województwo czy miejscowość, to ta inwestycja mogłaby być poprowadzona w taki sposób, żeby jak najmniej osób i domostw ucierpiało. Ten teren jest tak blisko zintegrowany z naturą i jednocześnie blisko miasta, że to jest idealne miejsce na rozrastanie się Włocławka, a ta kolej to całkowicie zablokuje.

Planujcie w najbliższym czasie jakieś działania w związku z sytuacją, w jakiej się znaleźliście?

Aktualnie jesteśmy wstrzymani z jakimkolwiek działaniem na nieznany czas, ponieważ ryzykować budowy nie chcemy, sprzedać działki też nie dalibyśmy rady i nie chcielibyśmy tego nikomu robić. Zawsze byłam osobą aktywną, przedsiębiorczą, chciałam działać – teraz wpadłam w taką próżnię, zawieszenie, marazm i zaczęłam wątpić, czy w ogóle jesteśmy w stanie coś jeszcze zdziałać. Słyszymy przecież o protestach na przykład na terenie lotniska, które nic nie dają. Najbardziej przeraża mnie to, że nie wiem, jak długo ta próżnia będzie trwała, a nie mamy kolejnych środków, by kupić inną działkę. Przede wszystkim jednak ja nie widzę dla siebie alternatywy, żeby kupić tej samej wielkości działkę w tak samo bliskiej okolicy od Włocławka. Zaczęłam się też bać, że w każdym innym miejscu mogę być zaskoczona takim pomysłem na kolejną inwestycję, na przykład elektrownią atomową.

A jak oceniasz komunikację CPK z mieszkańcami i prowadzone konsultacje?

Musiały się odbyć i tyle. Mam wrażenie, że dostajemy od CPK gotowe odpowiedzi wklejone w jakiś schemat. Prowadzący te konsultacje nie byli przygotowani na pytania dotyczące trudności związanych z prowadzeniem inwestycji na tym terenie. To była tylko próba ugłaskania ludzi, mieliśmy być zadowoleni i czekać na pieniądze, ale czar prysł w momencie, jak usiłowaliśmy uzyskać jakiekolwiek informacje – okazało się, że CPK nie chce nam ich przekazać. Nie usłyszeliśmy żadnej konkretnej stawki, a o tym, jak przejmowanie nieruchomości wygląda w praktyce dowiadujemy się z Internetu od osób, które przystępują do programu dobrowolnych nabyć na terenach przeznaczonych pod lotnisko. To oni przekazują, że proponowane stawki nie są w żaden sposób atrakcyjne, przy czym nie mówimy tu o „dorabianiu się”, ale o odbudowaniu dotychczasowych warunków życiowych w innym miejscu.

Jakie teraz dominują w tobie emocje w związku z tą sytuacją? Złość?

Nie, już chyba nie czuję złości. Na początku byłam wściekła i przekonana, że krzykiem, emocjami wszystko osiągnę, że ta cała sytuacja jest tak absurdalna, że aż niemożliwa. W tym momencie to przeszło w stan depresyjny, jestem załamana. Nie wiem, co mogłabym jeszcze zrobić, żeby dotrzeć do decydentów i przekonać ich, by jeszcze raz, z głową i większą świadomością podeszli do planów realizacji budowy kolei – tak, by nie krzywdzić ludzi.

Mamy we Włocławku tereny przemysłowe, mamy tereny poza miejscami zabudowanymi – myślę, że gdyby ktoś naprawdę chciał zaplanować to rozsądnie, z uwzględnieniem głosów ludzi, to bylibyśmy w stanie pogodzić potrzebę rozwoju kraju i potrzeby mieszkańców.

Ta cała sytuacja tak mocno wpłynęła na poczucie naszej sprawczości i siły, że nie wiem, czy nie będę się bała w coś nowego inwestować. Straciłam kompletnie poczucie bezpieczeństwa. Wisimy w próżni i czekamy na przechylenie szali w jedną lub w drugą stronę. Chcę już po prostu tylko wiedzieć, na czym stoję.

W waszej sytuacji ewentualne wywłaszczenie jawi się jako opcja dość optymistyczna. Gorzej będzie, jak tory będą biegły kilkanaście metrów od waszej działki i o żadnym wywłaszczeniu nie będzie mowy.

Tego to już sobie w ogóle nie wyobrażam. W takiej sytuacji zostaniemy z kawałkiem ziemi, który nie będzie miał absolutnie żadnej wartości. Będę się wtedy czuła tak oszukana, ze nawet nie potrafię tego opisać słowami. Najgorsze jednak jest to, że ta okolica znów na kolejnych wiele lat została napiętnowana. Ludzie będą pamiętali, że tutaj są plany na kolej, nawet jak ta inwestycja na razie nie powstanie lub w ogóle nie powstanie. Zostaliśmy mocno naznaczeni przez kolej.

Rozmawiała Joanna Borkowska 

ZOBACZ TEŻ: 

• NAZNACZENI PRZEZ KOLEJ: "Pierwszy raz w życiu nie wiem, co mnie czeka"

• NAZNACZENI PRZEZ KOLEJ: "Wiele nocy przepłakałam"

• NAZNACZENI PRZEZ KOLEJ: "Każdy się obudzi, jak będzie za późno"