Cordyceps – grzyb przyszłości?

Coraz więcej osób sięga dziś po naturalne rozwiązania wspierające zdrowie – zioła, grzyby lecznicze, tradycyjne receptury. W centrum tego odradzającego się trendu wyłania się Cordyceps sinensis – grzyb o niezwykłych właściwościach, znany od wieków w medycynie chińskiej. Współczesna nauka zaczyna odkrywać jego wpływ na kluczowe procesy komórkowe, takie jak apoptoza, co może mieć znaczenie m.in. w profilaktyce nowotworów.

Co to jest Cordyceps?

Cordyceps to rodzaj pasożytniczego grzyba, który naturalnie atakuje owady i inne stawonogi. Choć brzmi to jak fabuła filmu science fiction, ten niezwykły organizm od wieków wykorzystywany jest w tradycyjnej medycynie azjatyckiej – a dziś coraz częściej interesuje się nim również współczesna nauka. W literaturze opisano około 35 gatunków cordycepsu, które wykazują właściwości lecznicze lub są źródłem związków bioaktywnych. Najczęściej wykorzystywanym i najlepiej przebadanym gatunkiem okazał się Cordyceps sinensis [1].

Proces rozwoju cordycepsu jest wyjątkowy i skomplikowany. Grzyb ten pasożytuje na larwach owadów, przede wszystkim gąsienic, które żyją pod ziemią w górzystych rejonach Azji – szczególnie w Tybecie i Nepalu. Cordyceps infekuje gospodarza, stopniowo go zabijając, a następnie wyrasta z jego ciała, tworząc charakterystyczny owocnik, który zbierany jest w celach leczniczych. Naturalne środowisko oraz długi czas rozwoju (nawet kilka miesięcy do roku) sprawiają, że pozyskiwanie dzikiego cordycepsu jest trudne, kosztowne i ograniczone sezonowo.

Z tego powodu wraz ze wzrostem zapotrzebowania na ten grzyb – zarówno w medycynie tradycyjnej, jak i na rynku suplementów – rozwinięto metody jego hodowli laboratoryjnej. Obecnie Cordyceps sinensis oraz jego bliski krewny Cordyceps militaris są uprawiane na podłożach bogatych w składniki odżywcze, takich jak ryż czy inne zboża, co pozwala na znacznie szybszą i bardziej kontrolowaną produkcję bioaktywnych substancji. Hodowla ta umożliwia produkcję większych ilości surowca o wysokiej jakości, jednocześnie chroniąc naturalne populacje grzyba i środowisko.

Cordyceps i jego wpływ na odporność – co mówią badania?

W ostatnich latach badacze zidentyfikowali szereg substancji aktywnych obecnych w cordycepsie, takich jak kordycepina, adenozyna, sterole oraz polisacharydy. Szczególnie te ostatnie – polisacharydy – zwróciły uwagę naukowców ze względu na ich silne działanie immunomodulujące, czyli wpływające na regulację układu odpornościowego.

Przegląd badań z lat 2004–2024 pokazał, że polisacharydy wyizolowane z Cordyceps sinensis i Cordyceps militaris potrafią aktywować komórki odpornościowe, takie jak makrofagi, limfocyty i komórki dendrytyczne. W efekcie dochodzi do zwiększonej produkcji cytokin i chemokin, czyli związków kluczowych w walce z infekcjami i nowotworami [2].

Co więcej, w badaniach na zwierzętach zaobserwowano, że polisacharydy cordycepsu potrafią łagodzić skutki immunosupresji wywołanej przez leki czy promieniowanie, a także poprawiać funkcjonowanie narządów odpornościowych. Niektóre eksperymenty sugerują nawet, że mogą one przeciwdziałać mechanizmom, dzięki którym komórki nowotworowe „uciekają” przed układem immunologicznym.

Choć potrzebne są dalsze badania kliniczne, cordyceps coraz wyraźniej jawi się jako obiecujący naturalny modulator odporności – potencjalnie pomocny w walce z infekcjami, nowotworami, a nawet przewlekłymi chorobami zapalnymi.

Cordyceps sinensis – naturalne wsparcie dla mięśni po intensywnym wysiłku?

W niedawnym badaniu przeprowadzonym na grupie młodych dorosłych sprawdzono, jak suplementacja cordycepsem przed wysiłkiem fizycznym wpływa na regenerację mięśni po treningu interwałowym o wysokiej intensywności (HIIE). Uczestnicy badania przyjmowali 1 gram cordycepsu lub placebo przed jazdą na cykloergometrze przy bardzo dużym obciążeniu [3].

Wyniki były zaskakujące: cordyceps znacząco zmniejszał stan zapalny i uszkodzenia mięśniowe obserwowane kilka godzin po treningu. Co więcej, przyspieszał rekrutację komórek macierzystych (CD34+), które odpowiadają za regenerację tkanek. Dzięki temu już po 3 godzinach od wysiłku zaobserwowano wzrost liczby komórek naprawczych w mięśniach – efekt, który w grupie placebo pojawił się dopiero po 24 godzinach.

Dodatkowo cordyceps stymulował namnażanie komórek Pax7+, które odgrywają kluczową rolę w odbudowie mięśni. W grupie przyjmującej grzyb ich liczba wzrosła czterokrotnie w porównaniu do placebo.

To pierwsze tego typu badanie na ludziach pokazujące, że Cordyceps sinensis może przyspieszać regenerację mięśni po dużym wysiłku fizycznym. Działa poprzez aktywację naturalnych mechanizmów naprawczych organizmu, co czyni go interesującym kandydatem na suplement wspomagający sportowców i osoby aktywne fizycznie.

Cordyceps: podsumowanie

Cordyceps to niezwykle obiecujący dla świata nauki grzyb. Coraz więcej badań naukowych potwierdza jego realne działanie biologiczne – od wspierania układu odpornościowego, poprzez przyspieszanie regeneracji mięśni, aż po udział w procesach naprawczych na poziomie komórkowym. Choć potrzebne są dalsze, dobrze zaprojektowane badania kliniczne, dotychczasowe wyniki są bardzo obiecujące.

Cordyceps może stać się nie tylko suplementem przyszłości, ale też naturalnym sprzymierzeńcem w walce z chorobami cywilizacyjnymi, stanami zapalnymi czy przewlekłym zmęczeniem. Jak pokazuje nauka – czasem to, co najbardziej niezwykłe, rośnie w najmniej spodziewanych miejscach.

Bibliografia:

1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29775778/

2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39519748/

3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38501161/